बदायू जामा मशीद हे नीलकंठ मंदिर असल्याचा दावा:हिंदू पक्ष म्हणाला- तुम्ही सर्वेक्षणाला का घाबरता, मुस्लीम पक्षाचे उत्तर- वातावरण बिघडवण्याचा प्रयत्न

यूपीमधील संभलनंतर आता बदायूची जामा मशीद चर्चेत आहे. जामा मशीद हे नीलकंठ महादेवाचे मंदिर असल्याचा दावा हिंदू पक्षाने केला आहे. मंगळवारी हिंदू बाजूने जिल्हा न्यायालयात सर्वेक्षणाची मागणी केली असता मुस्लीम पक्षाने हा केवळ वातावरण बिघडवण्याचा प्रयत्न असल्याचे उत्तर दिले. पुढील सुनावणी 10 डिसेंबर रोजी होणार आहे. खटला सुनावणीस योग्य आहे की नाही हे त्या दिवशी न्यायालय ठरवेल. हिंदू बाजू विरुद्ध मुस्लीम बाजू दिव्य मराठी ग्राउंड झिरोवर पोहोचला आणि हा संपूर्ण वाद समजून घेतला. ज्या कागदपत्रांच्या आधारे मंदिराचे दावे केले जात आहेत त्याचा अभ्यास केला. वाचा संपूर्ण रिपोर्ट… 2 सप्टेंबर 2022 रोजी, भगवान श्री नीलकंठ महादेव महाकाल (इशान शिव मंदिर), मोहल्ला कोट/मौलवी टोला यांच्या वतीने बदायू दिवाणी न्यायालयात याचिका दाखल करण्यात आली. यात जामा मशीद व्यवस्था समिती, यूपी सुन्नी सेंट्रल वक्फ बोर्ड, एएसआय, केंद्र सरकार, यूपी सरकार, बदायूचे जिल्हाधिकारी आणि राज्याचे मुख्य सचिव यांना पक्षकार करण्यात आले होते. या याचिकेत दावा करण्यात आला होता की, सध्या बदायूच्या जामा मशिदीच्या जागेवर नीळकंठ महादेवाचे मंदिर आहे. मशीद बांधताना काढण्यात आलेले हे शिवलिंग मंदिरात बसवण्यात आल्याचा दावा केला जात आहे. पुढे अखिल भारतीय हिंदू महासभेच्या राष्ट्रीय अध्यक्षा राजश्री चौधरी यांनी हा खटला लढण्यासाठी 5 प्रतिनिधींची (याचिकाकर्त्यांची) नियुक्ती केली. यामध्ये महासभेचे राज्य समन्वयक मुकेश पटेल, अरविंद परमन वकील, ज्ञानेंद्र प्रकाश, डॉ. अनुराग शर्मा आणि उमेशचंद्र शर्मा यांचा समावेश आहे. याचिकाकर्ते होण्यासाठी 5 जणांचे अर्ज न्यायालयाने स्वीकारले. आता हे पाच जण हिंदू पक्षाच्या वतीने न्यायालयात हजर होत आहेत. गेल्या दोन वर्षांपासून न्यायालयात तारखांमागून तारखा येत आहेत. हिंदू आणि मुस्लीम दोन्ही बाजू ऐकून घेतल्या जात आहेत. या प्रकरणाची सुनावणी योग्य आहे की नाही याचा निर्णय येत्या 3 महिन्यांत न्यायालय घेईल, असे मानले जात आहे. हिंदू पक्षाने आपल्या याचिकेत 3 कागदपत्रांचा हवाला दिला आहे, वाचा… 1- ASI सर्वेक्षण अहवालात लिहिले आहे – राजा महिपालने मंदिर बांधले, जे मुस्लिमांनी उद्ध्वस्त केले.
एएसआयने 1875 ते 1877 या काळात बदायू ते बिहारपर्यंत केलेल्या सर्वेक्षणाचा अहवाल तयार केला. हे सर्वेक्षण एएसआयचे तत्कालीन महासंचालक ए. कनिंगहॅम यांनी केले. कलकत्ता सरकारी मुद्रण अधीक्षक कार्यालयाने 1880 मध्ये हा अहवाल प्रसिद्ध केला. या अहवालात असे लिहिले आहे – कुतुबुद्दीन ऐबकने बदायूला आपले मुख्यालय बनवले. बदायूचा पहिला गव्हर्नर शमसुद्दीन अल्तमश होता, जो नंतर दिल्लीचा राजा झाला, परंतु दिल्लीच्या गादीवर आरूढ झाल्यानंतरही बदायूबद्दलची त्याची आवड कायम होती. 5 वर्षानंतर त्यांनी आपला मोठा मुलगा रुकनुद्दीन फिरोज याला बदायूचा सुभेदार बनवले. अहवालात पुढे लिहिले आहे की, ब्राह्मणांच्या मते – बदायूचे पहिले नाव बेदामाऊ किंवा बदमैया होते. त्यानंतर तोमर वंशाचा राजा महिपाल याने येथे एक मोठा किल्ला बांधला, ज्यावर आता शहराचा एक भाग उभा आहे. अनेक मिनार अजूनही उभे आहेत. असेही म्हटले जाते की, महिपालने हरमंदर नावाचे मंदिर बांधले, जे मुस्लिमांनी नष्ट केले. त्याच्या जागी सध्याची जामा मशीद बांधण्यात आली. मंदिरातील सर्व मूर्ती मशिदीखाली गाडल्या गेल्या यावर लोकांचे एकमत आहे. 2- 1857 च्या गॅझेटियरमध्ये लिहिले आहे – मशिदीचे बांधकाम साहित्य एखाद्या नष्ट झालेल्या मंदिरासारखे दिसते
ब्रिटीश काळात (1857) गॅझेटियर तयार करण्यात आले. बदायू तहसीलचा इतिहासही त्यात नमूद आहे. पान क्रमांक 249 वर लिहिले आहे – येथील सर्वात जुनी मुस्लीम इमारत बहुधा शम्स-उद-दीन अल्तमश यांची इदगाह आहे, जे 1202 ते 1209 इसवी पर्यंत बदायूचे पहिला गव्हर्नर होते. त्यांचे अवशेष जुन्या शहराच्या पश्चिम सरहद्दीपासून सुमारे 2 किलोमीटर अंतरावर आहेत. यात 91.4 मीटर लांब विटांची भिंत आहे. मध्यवर्ती कमानीच्या वर एक लांब शिलालेख होता असे दिसते. मात्र आता ते सिमेंट प्लास्टरने झाकण्यात आले आहे. त्यावर फक्त काही अक्षरे दिसतात. उजवीकडे एका ओळीच्या शिलालेखाचा एक तुकडा आहे, जे कुराणातील एक उदाहरण आहे. गॅझेटियरमध्ये असे लिहिले आहे – इल्तुतमिशने बदायूवर आपली छाप एका खास पद्धतीने सोडली. त्यांनी प्रसिद्ध जामा मशीद बांधली, जी शहराचा एक उंच भाग मौलवी टोला मोहल्ला येथे आहे. हे जुन्या दगडी मंदिराच्या जागेवर बांधले गेले असे म्हटले जाते. कारण त्याच्या बांधकामासाठी वापरलेली सामग्री नष्ट झालेल्या मंदिरातील असल्याचे दिसते. त्याच्या भिंतींना साडेतीन मीटर रुंद कमानदार छिद्रे पाडलेली आहेत. पश्चिमेला खोल कमान असून दोन्ही बाजूला दोन लहान कोरीव खांब आहेत. हे उघडपणे एका जुन्या हिंदू मंदिरातून घेतले होते. 3- जिल्हा प्रशासनाने सांगितले- ईशान नावाच्या मठाधिपतीने बांधले मंदिर, कुतुबुद्दीनच्या जावयाने पाडले
येथील जिल्हा माहिती व जनसंपर्क कार्यालयानेही बदायूच्या इतिहासावर अनेक वेळा पुस्तिका प्रकाशित केल्या. यामध्ये पान क्रमांक 12 ते 14 पर्यंत लिहिले आहे – गुप्तकाळात हे शहर वेदमाळ म्हणून ओळखले जाऊ लागले. त्यावेळी लखपाल हा या ठिकाणचा राजा होता. या वेळी ईशान शिव नावाच्या मठाधिपतीने एक विशाल शिवमंदिर स्थापन केले, जे नीळकंठ महादेव आणि नंतर ईशान महादेव मंदिर म्हणून ओळखले जाऊ लागले. राजा अजयपाल यांनी 1175 मध्ये या मंदिराचा जीर्णोद्धार केला. 1202 मध्ये कुतुबुद्दीन ऐबकने बदायू ताब्यात घेतले आणि मुस्लीम गुलाम राज्याची स्थापना केली. बदायूला पश्चिमेकडील सुभेदाराची राजधानी बनवण्यात आली. कुतुबुद्दीनचा जावई अल्तमश नंतर बदायूचा सुभेदार झाला. त्यांनी नीलकंठ महादेवाचे मंदिर पाडून जामा मशीद शम्सी बांधली. ते आजही अस्तित्वात आहे. नंतर अल्तमशने जामा मशिदीजवळ धार्मिक शिक्षणासाठी मदरसा स्थापन केला, जो आजही मदरसा आलिया कादरी या नावाने अस्तित्वात आहे. त्यांनीच ईदगाह बांधली, जी आजही अस्तित्वात आहे. हिंदू बाजूने याचिकाकर्ते म्हणाले – सुरंग, खांब, विहीर अजूनही आहेत.
हिंदू पक्षाकडून याचिकाकर्ते क्रमांक एक मुकेश पटेल आहेत, जे अखिल भारतीय हिंदू महासभेचे राज्य संयोजक देखील आहेत. मुकेश म्हणतात- हे भगवान नीलकंठ महादेवाचे मंदिर आहे. हा राजा महिपालचा किल्ला आहे. किल्ल्यातच हे मंदिर होते. दिल्ली जिंकल्यानंतर मोहम्मद घोरीचा सेनापती कुतुबुद्दीन ऐबक दिल्लीला पोहोचला. तेथे काबीज केल्यावर त्याने कन्नौजवर हल्ला केला. कन्नौज जिंकून तो बदायूला आला. त्या वेळी बदायू कन्नौज सल्तनतच्या अधिपत्याखाली होते. कुतुबुद्दीनने राजा महिपालला ठार मारले आणि त्याच्या जावयाला बदायूचा गव्हर्नर बनवले. त्यांनी सर्वप्रथम नीलकंठ मंदिराचे नुकसान केले. तो संपूर्ण मंदिराचे नुकसान करू शकला नाही. सुरंग, खांब यासह सर्व पुरावे येथे आहेत. पूजेसाठी एक विहीरही आहे, जिथे पूर्वी भंडारा असायचा. न्यायालयाचे आयुक्त याठिकाणी सर्वेक्षण करतील, तेव्हा परिस्थिती स्पष्ट होईल. भगवान नीळकंठ महादेव पुन्हा मोकळे व्हावेत आणि मंदिर पूजेसाठी हिंदू समाजाच्या ताब्यात द्यावे, अशी आमची इच्छा आहे. आमच्याकडे सर्व नोंदी आहेत, ज्यात हे ठिकाण मंदिर असल्याचे पुरावे आहेत. हिंदू पक्षाचे वकील म्हणाले – ही पुरातत्व इमारत आहे, येथे पूजा कायदा लागू होत नाही.
हिंदू पक्षाचे वकील वेदप्रकाश साहू म्हणाले- या प्रकरणाची पुढील सुनावणी 3 डिसेंबरला आहे. सध्या मुस्लीम बाजूने चर्चा सुरू आहे. यानंतर व्यवस्था समितीची बाजू ऐकून घेतली जाईल. हे प्रकरण न्यायालयात सुनावणीस योग्य आहे की नाही, अशी चर्चा सध्या सुरू आहे. ही ऐतिहासिक आणि पुरातत्व सर्वेक्षण इमारत आहे, त्यामुळे त्यावर पूजा कायदा लागू होत नाही. संपूर्ण किल्ला खसरा क्रमांक 1493 अंतर्गत येतो. किल्ल्याच्या मध्यभागी नीलकंठ महादेवाचे मंदिर आहे, ज्यामध्ये तथाकथित जामा मशीद बांधण्यात आली आहे. मशीद समितीचे वकील म्हणाले- 1272 च्या कागदपत्रांमध्ये जमीन जामा मशिदीच्या नावावर आहे.
या संपूर्ण प्रकरणाबाबत आम्ही जामा मशिदीच्या व्यवस्था समितीचे सदस्य आणि मुस्लीम पक्षाचे वकील असरार अहमद यांच्याशी फोनवर बोललो. त्यांनी सांगितले- आमच्याकडे 1272 व्यवस्था आहे. त्यात इंद्रराज (मालकी हक्क) लिहिलेले आहे, ते आम्ही दाखल केले आहे. हा एक सरकारी दस्तऐवज आहे, ज्यामध्ये जामा मशिदीचे मालकी हक्क लिहिलेले आहे. या पेपरमध्ये सर्वाधिक सत्यता आहे. दुसऱ्या बाजूकडे पुरावे नाहीत. ही मशीद दगडांनी बांधल्याचे गॅझेटियरमध्ये म्हटले आहे. त्या काळात दगडांचा वापर केला जात असे. मंदिर पाडून मशीद बांधली असे गॅझेटियरमध्ये कुठेही लिहिलेले नाही. गॅझेटियर हा पुरावा नाही. दुसरीकडे, ही जागा मंदिराच्या नावावर नोंदवल्याचा कोणताही पुरावा नाही. वातावरण बिघडवण्यासाठी थेट ही याचिका दाखल करण्यात आल्याचा आरोप असरार अहमद यांनी केला आहे. काही लोकांना प्रसिद्धीझोतात यायचे असते. द्वेषाचे वातावरण निर्माण करायचे आहे. आजपर्यंत या आधी कुठेही वाद निर्माण झालेला नाही.