मे महिन्यात 4 दिवस जास्त उष्णतेची लाट:राजस्थानमध्ये 11 वर्षांचा जुना विक्रम मोडला, जाणून घ्या कोणत्या दिवसाला मानले जाते हीटवेव्ह

मे महिन्यात भारतातील बहुतेक भागात तापमान सामान्यपेक्षा जास्त राहण्याची अपेक्षा आहे. आयएमडी संचालक मृत्युंजय महापात्रा यांच्या मते, राजस्थान, हरियाणा, पंजाब, मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेश, बिहार, झारखंड आणि पश्चिम बंगालमध्ये उष्णतेच्या लाटेच्या दिवसांची संख्या सामान्यपेक्षा चार दिवस जास्त असण्याची शक्यता आहे. दुसरीकडे, राजस्थानमधील बाडमेरमध्ये उष्णतेने एप्रिल महिन्याचा ११ वर्षांचा विक्रम मोडला. बुधवारी येथील दिवसाचे तापमान ४६.८ अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले. यापूर्वी २९ एप्रिल २०१४ रोजी ४६.८ अंश सेल्सिअस तापमान नोंदवले गेले होते. मे महिन्यात मध्य प्रदेशात तीव्र उष्णतेचा अनुभव येतो. गेल्या १० वर्षांच्या आकडेवारीवर नजर टाकली तर राजस्थान आणि उत्तर प्रदेश सीमेला लागून असलेल्या जिल्ह्यांमधील तापमान ४८ अंशांच्या पुढे गेले आहे. यावेळीही अशीच उष्णता येऊ शकते. एप्रिलमध्ये देशात ७२ दिवस उष्णतेच्या लाटेची नोंद झाली. राजस्थान आणि गुजरातमध्ये उष्णतेची लाट ६ ते ११ दिवस आणि पूर्व मध्य प्रदेश आणि विदर्भात ४ ते ६ दिवस राहिली. साधारणपणे येथे दोन ते तीन दिवस उष्णतेची लाट असते. उष्णतेच्या लाटेचे दिवस मोजण्याची एक वेगळी पद्धत २०२४ हे वर्ष भारतासाठी सर्वात उष्ण वर्षांपैकी एक होते. गेल्या वर्षी, देशात ५५४ दिवस उष्णतेच्या लाटेचा फटका बसला होता. वर्षात ३६५ दिवस असतात, परंतु उष्णतेच्या लाटांसाठी ते मोजण्याची एक वेगळी पद्धत आहे. समजा एका महिन्यात दिल्लीत १० दिवस, राजस्थानात १५ दिवस, उत्तर प्रदेशात १२ दिवस आणि बिहारमध्ये ८ दिवस उष्णतेची लाट असेल, तर उष्णतेच्या लाटेचे दिवस ४५ (१०+१५+१२+८) मानले जातील. याचा अर्थ असा की त्या महिन्यात या चार राज्यांमध्ये उष्णतेच्या लाटेच्या घटनांची एकूण संख्या ४५ आहे, आणि महिन्यात ४५ दिवस उष्णतेच्या लाटेच्या घटना घडल्या नाहीत. त्याचप्रमाणे, २०२४ मध्ये ५५४ उष्णतेच्या लाटेचे दिवस म्हणजे देशातील एकूण उष्णतेच्या लाटेच्या घटनांची संख्या, कॅलेंडर दिवसांची संख्या नाही. कोणता दिवस उष्णतेची लाट मानला जातो?
सपाट, डोंगराळ आणि किनारी भागांसाठी उष्णतेच्या लाटेची परिस्थिती निश्चित करण्याचा आधार वेगळा आहे. जर सरासरी तापमान सामान्यपेक्षा ५ अंश सेल्सिअस जास्त असेल किंवा… तर तो दिवस उष्णतेची लाट अनुभवत असल्याचे मानले जाते. जर तापमान सामान्यपेक्षा ६.५ अंश सेल्सिअस किंवा त्याहून अधिक वाढले तर ते तीव्र उष्णतेची लाट मानले जाते. यावर्षी देशाच्या बहुतेक भागात कमाल आणि किमान तापमान सामान्यपेक्षा जास्त राहील असा अंदाज आयएमडीने वर्तवला आहे. देशभरातील हवामानाचे फोटो… पुढील 3 दिवसांसाठी हवामान अपडेट… इतर राज्यांमधील हवामान स्थिती… राजस्थानमधील २१ जिल्ह्यांमध्ये आज वादळ आणि पावसाचा इशारा: जैसलमेर-बाडमेरमध्ये उष्णतेचा नवा विक्रम आजपासून राजस्थानमध्ये उष्णतेपासून काही प्रमाणात आराम मिळण्याची शक्यता आहे. गुरुवारी ८ जिल्ह्यांमध्ये ऑरेंज अलर्ट आणि १३ जिल्ह्यांमध्ये यलो अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. या जिल्ह्यांमध्ये पाऊस, जोरदार वादळ आणि गारपिटीचा इशारा देण्यात आला आहे. बुधवारी, जैसलमेरमध्ये शहराच्या इतिहासातील एप्रिल महिन्यातील सर्वात उष्ण दिवस होता. येथे कमाल तापमान ४६.४ अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले. मध्य प्रदेशात या महिन्यात तापमान ४८ अंशांच्या पुढे जाईल: मे महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात पाऊस मे महिन्यात मध्य प्रदेशात तीव्र उष्णतेचा अनुभव आहे. गेल्या १० वर्षांच्या आकडेवारीवर नजर टाकली तर राजस्थान आणि उत्तर प्रदेश सीमेला लागून असलेल्या जिल्ह्यांमधील तापमान ४८ अंशांच्या पुढे गेले आहे. यावेळीही अशीच उष्णता येऊ शकते. तथापि, पहिल्या आठवड्यात पावसासोबत गारपीट होऊ शकते. बिहारमधील २५ जिल्ह्यांमध्ये वादळ आणि पावसाचा इशारा: पाटणा-नालंदामध्ये मुसळधार पाऊस, ३० मिनिटे गारपीट आज म्हणजेच गुरुवारी बिहारमधील २५ जिल्ह्यांमध्ये पावसाचा यलो अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. ताशी ४० ते ५० किमी वेगाने जोरदार वारे वाहण्याची आणि मेघगर्जनेसह पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. येथे, गुरुवारी सकाळी राजधानी पाटण्यात मुसळधार पाऊस पडला. सुमारे ३० मिनिटे गारा पडत राहिल्या. नालंदामध्येही पावसासोबत गारपीट झाली. उत्तर प्रदेशातील ३० जिल्ह्यांमध्ये पावसाचा इशारा: ४०-३० किमी वेगाने वारे वाहतील हवामान विभागाने उत्तर प्रदेशातील ३० जिल्ह्यांमध्ये पावसाचा इशारा जारी केला आहे. पूर्व आणि तराई प्रदेशात हवामान अचानक बदलले आहे. पूर्व भागात दिवसाचे तापमान ३ ते ५ अंश सेल्सिअसने कमी झाले आहे. यासोबतच, या भागात ४० ते ५० किमी प्रतितास वेगाने वारे वाहतील असा इशाराही देण्यात आला आहे. हवामान विभागाने पंजाबमध्ये ऑरेंज अलर्ट जारी केला: ६० किमी वेगाने जोरदार वारे वाहू शकतात आज पंजाबमध्ये लोकांना उष्णतेपासून काही प्रमाणात दिलासा मिळण्याची अपेक्षा आहे. पावसाबाबत पिवळा आणि नारंगी अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. काल जाहीर झालेल्या आकडेवारीनुसार, पंजाबमधील सरासरी कमाल तापमानात ०.५ अंश सेल्सिअसची घट झाली आहे. तथापि, तापमान अजूनही सामान्य आहे. आजपासून हरियाणात हवामान बदलेल: ३ दिवस पावसाची शक्यता, वादळाचा इशारा आजपासून हरियाणात हवामान बदलेल. त्यामुळे १ ते ३ मे दरम्यान राज्यभर पावसाची शक्यता आहे. हवामान खात्याने वादळाचा इशाराही दिला आहे. पंचकुला, अंबाला, यमुनानगर, कुरुक्षेत्र आणि कैथल जिल्ह्यात वादळाचा इशारा देण्यात आला आहे. इतर जिल्ह्यांमध्ये यलो अलर्ट जारी करण्यात आला आहे. ६ दिवस पावसामुळे हिमाचलला उष्णतेपासून दिलासा मिळेल: ताशी ६० किमी वेगाने वादळ वाहू शकेल पुढील सहा दिवस हिमाचल प्रदेशात हवामान खराब राहील. हवामान खात्याने आजपासून ६ मे पर्यंत वादळ आणि विजांचा इशारा जारी केला आहे. या काळात पुढील सहा दिवस काही ठिकाणी ५० ते ६० किलोमीटर प्रति तास वेगाने वारे वाहू शकतात.