भेसळयुक्त डाळिंबाच्या रसाचा व्हिडिओ व्हायरल:बाजारात मिळणाऱ्या फळांच्या रसाने तुम्ही आजारी पडू शकता, खरा-भेसळयुक्त रस ओळखा

नुकतेच उत्तर प्रदेशातील बस्ती जिल्ह्यात डाळिंबाच्या रसात भेसळ झाल्याची घटना समोर आली असून, पाण्यात रसायन मिसळून ज्यूस तयार केला जात होता. एका ग्राहकाने त्याचा व्हिडिओ बनवून सोशल मीडियावर पोस्ट केल्यावर हा प्रकार उघडकीस आला. दुकानदार केमिकल वापरून डाळिंबाचा रस तयार करून विकत असल्याचा आरोप ग्राहकाने केला आहे. हा व्हिडिओ व्हायरल झाल्यानंतर अन्न विभागाने कारवाई करत ज्यूसच्या दुकानावर छापा टाकला आणि ज्यूसचे नमुने तपासणीसाठी प्रयोगशाळेत पाठवले. शरीर तंदुरुस्त राहण्यासाठी आणि आजारांपासून दूर राहण्यासाठी लोक भरपूर फळांचे रस पितात, परंतु बाजारात उपलब्ध असलेल्या या भेसळयुक्त फळांच्या रसांमुळे ते तंदुरुस्त राहण्याऐवजी गंभीर आजार होऊ शकतात. त्यामुळे आजच्या कामाच्या बातमीत आपण भेसळयुक्त फळांचा रस प्यायल्याने कोणत्या प्रकारच्या आरोग्य समस्या उद्भवू शकतात याबद्दल बोलणार आहोत. तुम्ही हे देखील शिकाल की- तज्ञ: डॉ. प्रशांत निरंजन, मुख्य वैद्यकीय अधीक्षक, सरकारी वैद्यकीय महाविद्यालय, जालौन, उत्तर प्रदेश प्रश्न: दुकानदार फळांच्या रसात कोणत्या प्रकारची भेसळ करू शकतात? उत्तर- डॉ. प्रशांत निरंजन स्पष्ट करतात की, दुकानदार अधिक नफा कमावण्यासाठी, फळांच्या रसाचे शेल्फ लाइफ वाढवण्यासाठी किंवा रस अधिक चवदार बनवण्यासाठी अनेक गोष्टींमध्ये भेसळ करू शकतात. जसे- पाणी: अनेकदा दुकानदार फळांच्या रसामध्ये पाणी घालतात आणि त्याचे प्रमाण वाढवतात. साखर: दुकानदार नैसर्गिक फळांच्या रसामध्ये साखर किंवा सॅकरिन सारख्या गोष्टी घालू शकतात, ज्यामुळे रस अधिक गोड आणि चवदार बनतो. कृत्रिम रंग: दुकानदार फळांच्या रसाला रंगीबेरंगी करण्यासाठी कृत्रिम रंग टाकू शकतात. हे रंग आरोग्यासाठी हानिकारक आहेत. प्रिझर्व्हेटिव्ह्ज: फळांचा रस जास्त काळ ताजे ठेवण्यासाठी त्यात प्रिझर्व्हेटिव्ह टाकले जाऊ शकतात. प्रश्न- भेसळयुक्त फळांचा रस प्यायल्याने आरोग्याच्या कोणत्या समस्या उद्भवू शकतात? उत्तर- लोक फळांचा रस पिणे हेल्दी आणि सुरक्षित मानतात. त्यामुळेच चौकाचौकात फळांच्या रसाची दुकाने मोठ्या प्रमाणात असून तेथे मोठ्या प्रमाणात रस विकला जातो. ताज्या फळांचा रस पोषक तत्वांचा चांगला स्रोत मानला जातो. डाळिंब, संत्री किंवा इतर फळांचा ताजा रस अनेक आजारांपासून तुमचे रक्षण करतो. मात्र, अनेकदा दुकानदार फळांच्या रसामध्ये स्वच्छतेची काळजी घेत नाहीत. अधिक नफा मिळविण्यासाठी ते अनेक वेळा रसायनांचा वापर करून उत्पादनांमध्ये कृत्रिम रंग टाकतात. या प्रकारचा रस प्यायल्याने आरोग्याच्या अनेक समस्या उद्भवू शकतात. खाली दिलेल्या ग्राफिक्सवरून हे समजून घ्या- प्रश्न- खरा आणि भेसळयुक्त फळांचा रस कसा ओळखता येईल? उत्तर : आजच्या युगात खाद्यपदार्थांमध्ये भेसळ ही नवीन गोष्ट नाही. अधिक नफा कमावण्यासाठी भेसळ करणारे लोकांच्या आरोग्याशी खेळत आहेत. जर तुम्हाला बाजारातून फळांचा ज्यूस प्यायचा असेल तर सर्वप्रथम ज्यूस बनवताना कोणत्या गोष्टींचा वापर केला जातो ते पाहा. खालील ग्राफिक्सवरून हे समजून घ्या. प्रश्न- जर तुम्ही दुकानातून फळांचा रस पीत असाल तर कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात? उत्तर- सर्वप्रथम बाजारात उपलब्ध फळांचा रस न पिण्याचा प्रयत्न करा. जर तुम्हाला प्यायचे असेल तर या गोष्टी नक्की लक्षात ठेवा. प्रश्न- बाजारात उपलब्ध असलेल्या फळांच्या रसापेक्षा पॅकेज केलेला फळांचा रस पिणे चांगले आहे का? उत्तर- डॉ. प्रशांत निरंजन स्पष्ट करतात की, कोणत्याही फळावर प्रक्रिया केल्यावर त्यातील फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे कमी होतात. पॅकबंद फळांचा रस हे खरे तर फळ नसते. फक्त त्या फळाची चव आहे. पॅकबंद फळांच्या रसामध्ये साखरेचे प्रमाण जास्त असते, जे आरोग्यासाठी हानिकारक असते. पॅकेज केलेल्या फळांचे शेल्फ लाइफ वाढवण्यासाठी, त्यात संरक्षक जोडले जातात, ज्यामुळे काही लोकांना ऍलर्जी होऊ शकते. त्यामुळे कोणत्याही प्रकारचे ज्यूस पिण्याऐवजी फळे खाणे चांगले. प्रश्न: पॅकेज केलेल्या फळांच्या रसातही भेसळ होऊ शकते का? उत्तर- होय नक्कीच. प्रसिद्ध कंपन्यांची नावे आणि लोगो वापरून भेसळयुक्त पॅकेज केलेली फळे बाजारात विकली जातात, अशा बातम्याही अनेकदा समोर आल्या आहेत. याशिवाय भेसळ करणारे पॅकेजिंगमध्ये छेडछाड करून भेसळही करू शकतात. त्यामुळे पॅकेज केलेला फळांचा रस खरेदी करण्यापूर्वी उत्पादकाचे नाव आणि त्यावर लिहिलेले पोषक घटक काळजीपूर्वक वाचा. जर कोणत्याही पॅकेज केलेल्या फळांच्या रसाच्या लेबलिंगवर ही माहिती नसेल तर ते खरेदी करू नका.