5 वर्षांत दुचाकी-तीन चाकींची जागा ईव्हीने घेतल्यास 74% वाहने ग्रीन:देशाची वाहतूक व्यवस्था मोठ्या बदलांसाठी सज्ज

सध्या आम्ही नवी दिल्लीत सुरू असलेल्या २१व्या ईव्ही एक्स्पोमध्ये आहोत. येथे ठेवलेल्या ईव्ही वाहनांच्या मॉडेल्सकडे पाहिल्यास दिसते की देशाची वाहतूक व्यवस्था मोठ्या बदलातून जात आहे. जरी जागतिक सरासरीच्या तुलनेत पारंपारिक कार आणि एसयूव्हीचे ईव्ही अवलंब करणे थोडे मंद असले तरी ई-रिक्षा आणि दुचाकींची विक्री झपाट्याने वाढत आहे. या वर्षी प्रथमच देशात ई-थ्री व्हीलरची विक्री ६ लाख आणि ई-टू व्हीलरची विक्री १० लाखांच्या पुढे गेली आहे. ईव्ही विक्रीतील त्यांचा वाटा ८% वर पोहोचला आहे. रेटिंग एजन्सी अरायसीआरएच्या मते, २०२५ मध्ये त्यांचा हिस्सा दुप्पट होऊन १६% होईल. या वेगाने इलेक्ट्रिक व्हेईकल फेडरेशनचे अध्यक्ष अनुज शर्मा म्हणतात की, काही वर्षांत देशातील रस्त्यांवर एक कोटीहून अधिक ई-वाहने असतील. आता ई-बसच्या माध्यमातून मोठी शहरे छोट्या शहरांशी जोडली जात आहेत. छोटी शहरे ग्रामपंचायतींशी जोडण्याची तयारी सुरू आहे. येत्या तीन ते पाच वर्षांत ई-थ्री व्हीलर ५० टन क्षमतेच्या पिकअप्स पेट्रोल आणि डिझेल वाहनांच्या विक्रीला मागे टाकतील. ईव्ही पार्क… अशा पार्कमुळे चीन बनला मदर ऑफ ईव्ही, आपली १५ राज्य सरकारेही सज्ज अनुज शर्मा यांच्या मते, जगातील ईव्ही उत्पादनात चीनचा वाटा ९८% आहे. मात्र, भारतही मोठी झेप घेण्याच्या तयारीत आहे. काही वर्षात देशात मोठी मॅन्युफॅक्चरिंग हब तयार होणार आहेत. यूपी, कर्नाटक, केरळसह १५ राज्य सरकारे ईव्ही पार्ककडे जाऊ पाहत आहेत. यामध्ये ईव्ही कंपोनंट्स बनवणाऱ्या कंपन्या एकाच छताखाली उत्पादन करतात. मोठमोठ्या ऑटोमोबाइल कंपन्या कारचे उत्पादन करतात, तसाच हा प्रकार आहे. एका छताखाली कंपोनंट्स कंपन्या काम करतात. तथापि, मोठ्या पार्कसाठी हजार एकर जागेची आवश्यकता आहे. ईव्ही एक्स्पो २०२४ चे अध्यक्ष राजीव अरोरा म्हणतात की, सरकारने या चिनी मॉडेलचा अभ्यास केला आहे. त्यांना यावर पुढे जायचे आहे, पण एवढ्या मोठ्या प्रमाणावर भूसंपादन हे मोठे आव्हान आहे. चीनने डझनभर गावे ताब्यात घेऊन आयटी पार्क तयार केल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. प्रत्येक आयटी पार्कने २०-२५ लाख लोकांना रोजगार दिला आहे. यामुळे चीन मदर ऑफ ईव्ही बनला आहे. वाहतूक सोपी राजीव अरोरा सांगतात की, याआधी देशातील फक्त ८ राज्यांमध्ये ई-रिक्षाला परवानगी होती. आता संपूर्ण देशात एल ५ ऑटोद्वारे प्रवेश करता येणार आहे. यातून मोठा बदल होणार आहे. ई-ऑटो एल ५ बनवणाऱ्या टेरा मोटर्सचे एव्हीपी आलोक कुमार म्हणतात की ईव्हीची किंमत झपाट्याने कमी होत आहे. दोन वर्षांपूर्वी एल ५ थ्री व्हीलरची किंमत ५ लाखांपेक्षा जास्त होती. ती डिझेल कारपेक्षा दुप्पट महाग होती. आता बॅटरीच्या किमती अर्ध्याहून अधिक कमी झाल्या आहेत. तथापि, ही किंमत अद्याप १५-२०% जास्त आहे. एल ५ उत्पादक कंपनी दे उसुईचे जीएम नीरज भार्गव म्हणतात की ईव्ही ऑटोची रनिंग कॉस्ट खूप कमी आहे. ते सरासरी २०० किमी अंतर कापतात. डिझेल ऑटोवर ७०० रु. खर्च होतात. ईव्ही चार्जिंग फक्त ४० रुपयांत होते. त्यामुळे प्रति किमी खर्च ५५ पैसे येतो. डिझेलवरून ईव्हीवर स्थलांतर करून १८ हजार रु.ची बचत करता येते. चार्जिंगची वेळ देखील ४ तासांपेक्षा कमी करण्यात आली आहे.