चांगल्या सवयी. दर आठवड्याला या कॉलममध्ये, आम्ही तुम्हाला अशा सवयीबद्दल सांगतो जी दिसते ती लहान पण मोठी प्रभाव पाडते. आज आपण ‘ऐकण्याच्या सवयी’बद्दल बोलत आहोत. ऐकणे ज्यामध्ये लक्ष असते, समजून घेणे असते आणि प्रतिसाद देण्याची घाई नसते. हे कठीण कौशल्य नाही, तर एक साधी सवय आहे जी तुमचे नातेसंबंध मजबूत करू शकते, ताण कमी करू शकते आणि तुम्हाला एक चांगले व्यक्ती बनवू शकते. आज, आपण ही सवय समजून घेऊया आणि ती आपल्या जीवनात कशी समाविष्ट करावी ते जाणून घेऊया. तुम्ही बोललात तरी लोक ऐकत नाहीत दैनंदिन जीवनात, आपण बऱ्याचदा इतरांशी बोलतो, पण आपण खरोखर त्यांचे ऐकतो का? ऐकण्याची सवय म्हणजे फक्त शब्द ऐकणे नव्हे तर दुसऱ्या व्यक्तीचा मुद्दा पूर्ण लक्ष देऊन समजून घेणे, व्यत्यय न आणता आणि सहानुभूती न दाखवता. ही एक सवय आहे जी आपले नातेसंबंध आणि संवाद सुधारते. ऐकण्याने जोडीदारांचे नाते मजबूत होते २०१८ मध्ये, स्वित्झर्लंड, जर्मनी आणि अमेरिकेतील ३६५ विवाहित जोडप्यांवर संशोधन करण्यात आले. असे आढळून आले की जेव्हा एक जोडीदार दुसऱ्याचे लक्षपूर्वक ऐकतो तेव्हा वक्त्याचा ताण कमी होतो आणि नाते अधिक मजबूत होते. सक्रिय ऐकण्याने मानसिक बंधन वाढते, तर न समजता ऐकल्याने ताण आणि अंतर वाढू शकते. ऐकण्याचे ३ स्तर आहेत ऐकणे प्रत्येकासाठी वेगळे असते. ते ३ वेगवेगळ्या पातळ्यांमध्ये विभागून समजू शकते. फक्त प्रतिसाद देण्यासाठी ऐकत आहे तुम्ही पाहिले असेलच की बऱ्याचदा लोक संभाषण संपण्यापूर्वीच उत्तर देण्यास तयार असतात. हे ऐकणे नाही, तर तुम्हाला जे सांगायचे आहे ते सांगण्याची घाई आहे. सहानुभूती दाखवण्यासाठी ऐकणे त्यासाठी थोडे लक्ष द्यावे लागते, पण तरीही ते पूर्णपणे दुसऱ्या व्यक्तीवर लक्ष केंद्रित करत नाही. लोक सहसा “हम्म, ठीक आहे” असे उत्तर देतात. पूर्ण समजून घेऊन ऐकणे ही सर्वात खोल आणि सर्वोत्तम पातळी आहे. यामध्ये तुम्ही फक्त समोरच्या व्यक्तीचे ऐकत नाही तर त्याच्या भावना आणि हेतू समजून घेण्याचा प्रयत्न देखील करता. ऐकण्याचा हा खरा मार्ग आहे आणि तो सर्वात प्रभावी देखील आहे. ऐकण्याची सवय का महत्त्वाची आहे? कल्पना करा की तुम्ही तुमच्या मित्रासोबत एखादी समस्या शेअर करत आहात आणि तो तुम्हाला मध्येच थांबवतो आणि सल्ला देऊ लागतो, तर तुम्हाला कसे वाटेल? आता कल्पना करा की तोच मित्र तुमचे पूर्णपणे ऐकतो, प्रकरण अधिक खोलवर समजून घेण्यासाठी काही प्रश्न विचारतो. यावेळी तुम्हाला असे वाटेल की तो खरोखर तुमची काळजी घेतो. हाच दोघांमधील फरक आहे. ऐकण्याच्या योग्य पद्धतीमुळे समोरच्या व्यक्तीला केवळ त्याचे ऐकले गेले आहे असे वाटत नाही तर त्याला आदरही वाटतो. यामुळे नातेसंबंध अधिक दृढ होतात, गैरसमज कमी होतात आणि विश्वास वाढतो. तुम्ही पालकाच्या भूमिकेत असाल, विद्यार्थी असाल किंवा ऑफिसमध्ये काम करत असाल, काळजीपूर्वक ऐकणे सर्वत्र उपयुक्त आहे. एक चांगला नेता, शिक्षक किंवा मित्र बनण्यासाठी ही पहिली अट आहे. विज्ञान काय म्हणते? हार्वर्ड विद्यापीठाच्या अभ्यासानुसार, जे लोक इतरांचे लक्षपूर्वक ऐकतात ते त्यांच्या नातेसंबंधांमध्ये आणि करिअरमध्ये अधिक यशस्वी होतात. ते कमी ताणतणावग्रस्त असतात आणि अधिक सर्जनशीलतेने विचार करतात. अभ्यासातून असेही दिसून आले आहे की चांगले श्रोते असलेल्यांमध्ये काही विशेष गुण असतात. ऐकण्याची सवय कशी विकसित करावी? चांगला श्रोता बनणे म्हणजे गणिताची समस्या सोडवण्यासारखे नाही. काही सोप्या चरणांमध्ये ते समजून घेऊन तुम्ही ते तुमची सवय बनवू शकता. या छोट्या पायऱ्यांनी सुरुवात करा. पहिल्या दिवशी, कुटुंबातील एखाद्या सदस्याचे ५ मिनिटे लक्षपूर्वक ऐका. नंतर हळूहळू ते मित्र आणि सहकाऱ्यांपर्यंत पोहोचवा. या दरम्यान, लक्षात ठेवा की ते खूप कृत्रिम वाटू नये. ऐकण्याचे काय फायदे आहेत? ही सवय आयुष्य सोपे आणि सुंदर बनवते. हे अशा प्रकारे समजून घ्या, जर तुम्ही ऑफिसमध्ये तुमच्या बॉस किंवा टीमचे लक्षपूर्वक ऐकले तर तुम्ही त्यांच्या गरजा समजून घेऊ शकता आणि चांगल्या सूचना देऊ शकता. घरी तुमच्या मुलाचे किंवा जोडीदाराचे ऐकल्याने नाते मजबूत होते. त्याचे सर्व फायदे ग्राफिकमध्ये पहा- ऐकणे फक्त कानांनी नाही प्रसिद्ध अमेरिकन लेखक, प्रेरक वक्ता आणि व्यवस्थापन गुरू स्टीफन कोवे म्हणतात, “ऐकणे म्हणजे फक्त कानांनी नव्हे, तर ते एक मानसिक उपस्थिती आहे. जर आपण काळजीपूर्वक ऐकले तर आपण दुसऱ्या व्यक्तीच्या भावना देखील ऐकू शकतो. ही भावनिक बुद्धिमत्तेची सुरुवात आहे.” हे फक्त शब्द ऐकण्याबद्दल नाही. ते शब्द का बोलले गेले हे समजून घेण्याबद्दल आहे. त्यासाठी संयम, मोकळे मन आणि थोडेसे प्रेम आवश्यक आहे. प्रत्येकजण चांगला श्रोता होऊ शकतो सर्वात चांगली गोष्ट म्हणजे यासाठी कोणत्याही पदवी किंवा विशेष प्रशिक्षणाची आवश्यकता नाही. तुम्ही आजच सुरुवात करू शकता. पुढच्या वेळी कोणी तुमच्याशी बोलेल तेव्हा फोन सायलेंट मोडवर ठेवा, डोळ्यांशी संपर्क साधा आणि त्यांना समजून घेण्याचा प्रामाणिकपणे प्रयत्न करा. हळूहळू ही सवय होईल. ऐकण्याची सवय केवळ तुमचे नातेसंबंध सुधारत नाही तर तुम्हाला अधिक शहाणे आणि हुशार व्यावसायिक देखील बनवू शकते. आयुष्याच्या धावपळीत, ५ मिनिटे एखाद्याचे लक्षपूर्वक ऐकल्याने तुम्हाला मानसिक शांती आणि स्पष्टता मिळू शकते. लिसनिंग व हिअरिंग या वेगवेगळ्या गोष्टी आहेत लिसनिंग व हिअरिंग या दोन पूर्णपणे वेगळ्या गोष्टी आहेत. लिसनिंग म्हणजे फक्त कानापर्यंत पोहोचणारा आवाज नाही. ती माहिती, तथ्ये आणि भावना आहेत ज्या श्रोत्याच्या मनात नोंदणीकृत होत आहेत, ज्याचा त्याच्यावर मानसिक आणि भावनिक परिणाम होत आहे. अशाप्रकारे, ऐकताना दोन्ही भागीदारांमध्ये एक संबंध निर्माण होत आहे, जो त्यांना मानसिक आणि भावनिकदृष्ट्या जवळ आणत आहे. आजच सुरुवात करा ऐकण्याची ही छोटीशी सवय तुमच्या आयुष्यात मोठे बदल आणू शकते. आजच तुमच्या मित्रांना, कुटुंबाला आणि सहकाऱ्यांना थोडा वेळ द्या. त्यांचे लक्षपूर्वक ऐका, त्यांच्या भावना समजून घ्या आणि तुमचे नाते कसे फुलते ते पहा. हे केवळ इतरांसाठी चांगले नाही तर तुमच्या स्वतःच्या मनालाही शांती देते.
