अन्नपदार्थांमध्ये भेसळ ही एक गंभीर समस्या बनली आहे. दररोज देशाच्या विविध भागांमधून भेसळयुक्त दूध, चीज, तेल इत्यादींच्या बातम्या येत असतात.
अलिकडेच उत्तर प्रदेशातील गोरखपूरमधून आणखी एक धक्कादायक प्रकरण समोर आले आहे. जिथे ६०० किलो भेसळयुक्त दही पकडण्यात आले आहे, जे चाट-फुलका दुकानांना आणि लहान दुकानदारांना पुरवले जात होते. असे दही खाणे अत्यंत धोकादायक असू शकते. यामुळे पचनसंस्था बिघडू शकते, अन्नातून विषबाधा होऊ शकते आणि कधीकधी ही स्थिती गंभीर आजारांना कारणीभूत ठरू शकते. म्हणून, दही खरेदी करण्यापूर्वी आपण सतर्क आणि सावधगिरी बाळगली पाहिजे. तर, आजच्या बातम्यांमध्ये भेसळयुक्त दही खाणे किती धोकादायक आहे याबद्दल बोलूया. तसेच, आपण हे देखील जाणून घेऊ की- तज्ज्ञ: डॉ. अमृता मिश्रा, वरिष्ठ आहारतज्ज्ञ, नवी दिल्ली प्रश्न – दह्याची भेसळ कशी केली जाते? उत्तर- भेसळ करणारे लोक दह्याला जाड, पांढरे आणि ताजे ठेवण्यासाठी त्यात हायड्रोजनेटेड तेल किंवा स्वस्त वनस्पती तेल मिसळतात. अशा तेलांमध्ये ट्रान्स फॅटी अॅसिडचे प्रमाण जास्त असते, जे आरोग्यासाठी खूप हानिकारक असते. काही प्रकरणांमध्ये, कृत्रिम दूध किंवा आधीच भेसळ केलेले दूध वापरून दही तयार केले जाते. अशा दुधात डिटर्जंट, युरिया, स्टार्च किंवा शाम्पू सारखी रसायने असू शकतात, जी दह्याचा पोत चांगला ठेवतात परंतु ते खाण्यायोग्य नसतात. प्रश्न: भेसळयुक्त दही खाणे आरोग्यासाठी किती धोकादायक आहे? उत्तर: आहारतज्ज्ञ डॉ. अमृता मिश्रा म्हणतात की दही हे एक नैसर्गिक प्रोबायोटिक आहे, जे पचनसंस्था मजबूत करते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारते. परंतु जेव्हा त्यात हायड्रोजनेटेड तेल, कृत्रिम दूध किंवा रसायने मिसळली जातात तेव्हा त्याचा परिणाम उलट होतो. यामुळे पोटाच्या समस्या आणि यकृत आणि मूत्रपिंडांना नुकसान होऊ शकते. हे विशेषतः मुले, वृद्ध आणि आधीच आजारी असलेल्या लोकांसाठी धोकादायक आहे. डॉ. मिश्रा म्हणतात की अशा प्रकरणांमध्ये सर्वात मोठी समस्या म्हणजे लोक ते सामान्य दही समजून वारंवार खातात, ज्यामुळे शरीरात हळूहळू विषारी पदार्थ जमा होतात आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. प्रश्न- दह्याची शुद्धता आपण कशी तपासू शकतो? उत्तर- या संदर्भात, भारतीय अन्न सुरक्षा आणि मानक प्राधिकरणाने (FSSAI) काही सोप्या घरगुती चाचणी पद्धती सुचवल्या आहेत. याद्वारे तुम्ही दह्याची गुणवत्ता आणि शुद्धता तपासू शकता. प्रश्न: बाजारातून दही खरेदी करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात?
उत्तर- दह्यासारखे दुग्धजन्य पदार्थ तुमच्या आरोग्याशी थेट संबंधित आहेत. त्यात भेसळ किंवा संसर्ग धोकादायक आहे. म्हणून, बाजारातून दही खरेदी करताना, काही महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत जेणेकरून तुम्ही खराब झालेले किंवा भेसळयुक्त दही टाळू शकाल. उघड्या दह्यासाठी खबरदारी दुकानाची स्वच्छता तपासा ज्या ठिकाणाहून तुम्ही दही खरेदी करत आहात ती जागा स्वच्छ असावी. घाण ही संसर्गाचे लक्षण असू शकते. सामान्य चौकशी करा दुकानदाराला विचारा की दूध कुठून येते आणि दही कसे तयार केले जाते. जर उत्तर अस्पष्ट किंवा टाळाटाळ करणारे असेल तर सावधगिरी बाळगा. थंड तापमानात ठेवलेले
दही नेहमी बर्फात किंवा फ्रिजमध्ये ठेवावे. जर तापमानाची काळजी घेतली नाही तर दही लवकर खराब होऊ शकते. गरज पडल्यास घरी तपासा.
शंका असल्यास, भेसळ आहे का ते बोटाने घासून किंवा गरम पाण्यात विरघळवून तपासा. दही पॅकिंग करताना घ्यावयाची खबरदारी FSSAI क्रमांक आणि सील तपासा .
पॅकेज केलेल्या दह्यावर अन्न सुरक्षा (FSSAI) क्रमांक, ब्रँड सील आणि योग्य पॅकेजिंग स्थिती पहा. उत्पादन आणि कालबाह्यता तारीख तपासा
कालबाह्य झालेल्या दह्यामध्ये हानिकारक बॅक्टेरिया वाढू शकतात, ज्यामुळे अन्नातून विषबाधा, उलट्या किंवा जुलाब सारख्या समस्या उद्भवू शकतात. दह्याचे सेवन करण्यापूर्वी त्याची तारीख, वास आणि चव नक्की तपासून घ्या. प्रश्न: दही भेसळ टाळण्यासाठी घरगुती पद्धतीने बनवलेला दही घालणे हा एक चांगला मार्ग आहे का?
उत्तर- नक्कीच, घरी दही बनवणे हा सर्वात चांगला आणि सुरक्षित मार्ग आहे. फक्त खात्री करा की दूध चांगल्या दर्जाचे आहे आणि दही बनवण्यासाठी वापरलेला दही बनवणारा एजंट (दह्याचा एक छोटासा भाग) स्वच्छ असावा. अशा प्रकारे तुम्ही स्वतःसाठी आणि तुमच्या कुटुंबासाठी निरोगी दही तयार करू शकता. प्रश्न: भेसळयुक्त दह्याबद्दल मी कुठे तक्रार करावी?
उत्तर- जर तुम्हाला वाटत असेल की तुम्ही खरेदी केलेले दही भेसळयुक्त आहे, तर त्याबद्दल तक्रार करणे खूप सोपे आहे. तुम्ही थेट FSSAI वेबसाइटवर किंवा त्यांच्या “फूड सेफ्टी कनेक्ट” मोबाईल अॅपवर तक्रार दाखल करू शकता. याशिवाय, तुम्ही तुमच्या परिसरातील अन्न निरीक्षक, आरोग्य विभाग किंवा ग्राहक मंचाशी देखील संपर्क साधू शकता. प्रश्न: दह्याव्यतिरिक्त, बाजारात उपलब्ध असलेले इतर कोणते दुग्धजन्य पदार्थ भेसळयुक्त आहेत?
उत्तर- फक्त दहीच नाही, तर भेसळ करणारे दूध, चीज, तूप, लोणी आणि क्रीममध्येही भेसळ करू शकतात. त्यामुळे खरेदी करण्यापूर्वी काळजी घ्या.
