अलिकडेच सोशल मीडियावर एक धक्कादायक व्हिडिओ व्हायरल झाला आहे. या व्हिडिओमध्ये, पुण्यातील एक महिला, जी स्वतःला ‘औषधमुक्त जीवन प्रशिक्षक’ म्हणवते, ती स्वतःच्या लघवीने डोळे धुताना दिसत आहे. तिचा दावा आहे की या प्रक्रियेमुळे डोळ्यांचा कोरडेपणा, जळजळ आणि लालसरपणा यासारख्या समस्यांपासून आराम मिळतो. डोळे हा शरीराचा सर्वात नाजूक आणि संवेदनशील भाग आहे. सोशल मीडियावर पसरलेल्या अशा मिथकांमुळे, बरेच लोक विचार न करता प्रयोग करू लागतात, ज्यामुळे भविष्यात त्यांची दृष्टी हिरावून घेतली जाऊ शकते. वैद्यकीय तज्ज्ञ अशा सोशल मीडिया ट्रेंडला केवळ निराधारच नाही तर डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी खूप धोकादायक मानतात. म्हणूनच, आज ‘कामाची बातमी’ मध्ये आपण डोळ्यांच्या काळजीशी संबंधित काही सामान्य समजांबद्दल बोलू. तसेच, आपण हे जाणून घेऊ की- तज्ञ: डॉ. नीरज मनचंदा, वरिष्ठ सल्लागार, नेत्ररोग, सर गंगा राम रुग्णालय, दिल्ली प्रश्न- डोळे लघवीने धुणे कितपत योग्य आहे? उत्तर- मूत्रात बॅक्टेरिया, घाण आणि शरीरातील कचरा असतो. डोळ्यांसारख्या नाजूक अवयवासाठी हे अत्यंत धोकादायक ठरू शकते. डोळे धुण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या पाण्याचा किंवा औषधाचा pH (सुमारे ७.४) संतुलित असतो ज्यामुळे डोळ्यांना नुकसान होत नाही. परंतु लघवी आम्लयुक्त असते, ज्यामुळे जळजळ, सूज आणि दृष्टी कमी होऊ शकते. लघवी अजिबात स्वच्छ नसते, म्हणून ती डोळ्यांत घालणे धोकादायक आणि पूर्णपणे चुकीचे आहे. प्रश्न: सोशल मीडियावर व्हायरल होणाऱ्या घरगुती उपचारांवर लोक लगेच विश्वास का ठेवतात?
उत्तर- लोक अनेकदा पैसे खर्च न करता आणि औषधांशिवाय लवकर बरे होण्याचे मार्ग शोधतात. जेव्हा एखादा उपाय नैसर्गिक, घरगुती किंवा लगेच प्रभावी असल्याचे म्हटले जाते तेव्हा ते ते वापरून पाहण्यास उशीर करत नाहीत. तसेच, व्हिडिओमध्ये बोललेले आत्मविश्वासपूर्ण शब्द, शांत पार्श्वभूमी, देशी उच्चार आणि ‘आधी-नंतर’ असे दावे लोकांना ते खरे आहे याची खात्री पटवून देतात. याशिवाय, जेव्हा आरोग्य समस्या असते आणि कमी माहिती असते तेव्हा लोक सहजपणे प्रभावित होतात. विशेषतः जेव्हा दावा करणारी व्यक्ती स्वतःला ‘लाइफ कोच’, ’तज्ज्ञ’ असल्याचा दावा करते. प्रश्न: डोळ्यांची काळजी घेताना कोणत्या प्रकारच्या चुका करू नयेत? उत्तर- डोळ्यांबाबत थोडीशी निष्काळजीपणा देखील आरोग्यावर खोलवर परिणाम करू शकते. यामुळे अनेक गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. कधीकधी बनावट तज्ञांनी दिलेल्या प्रिस्क्रिप्शनमुळे डोळ्यांना कायमचे नुकसान होऊ शकते. म्हणून, डोळ्यांच्या काळजीबाबत काही विशेष खबरदारी घेतली पाहिजे. खाली दिलेल्या ग्राफिकमध्ये ते पहा- प्रश्न- डोळ्यात मध किंवा लिंबू घालणे योग्य आहे का? उत्तर- डॉ. नीरज मनचंदा स्पष्ट करतात की मध आणि लिंबूमध्ये आम्ल आणि साखरेचे प्रमाण असते, ज्यामुळे डोळ्यांचा नाजूक पृष्ठभाग जाळू शकतो आणि संसर्ग होऊ शकतो. लिंबाचा रस डोळ्यांत गेल्याने तीव्र जळजळ, लालसरपणा आणि कॉर्नियाला नुकसान होऊ शकते. यामुळे दृष्टी सुधारते हा दावा पूर्णपणे खोटा आहे. प्रश्न- दररोज डोळ्यांत गुलाबपाणी घालणे सुरक्षित आहे का? उत्तर- बाजारात उपलब्ध असलेले बहुतेक गुलाबजल हे चेहरा आणि त्वचेसाठी तयार केले जाते. त्यात प्रिझर्व्हेटिव्ह्ज, सुगंध आणि रसायने असतात, जी डोळ्यांसाठी हानिकारक असू शकतात. असे गुलाबजल डोळ्यांमध्ये टाकल्याने जळजळ, खाज सुटणे, ऍलर्जी किंवा संसर्ग होण्याचा धोका असतो. प्रश्न- निळ्या प्रकाशाच्या सुरक्षा चष्म्यातून मोबाईल स्क्रीनकडे पाहिल्याने डोळे पूर्णपणे सुरक्षित राहतात का? उत्तर- निळ्या प्रकाशाचे फिल्टर किंवा चष्मे डोळ्यांचा थकवा काही प्रमाणात कमी करू शकतात, परंतु सतत स्क्रीन वापरल्याने डोळ्यांमध्ये कोरडेपणा आणि ताण येतो. सतत मोबाईल, लॅपटॉप किंवा टीव्ही स्क्रीनकडे पाहिल्याने डोळ्यांमध्ये कोरडेपणा, ताण आणि कधीकधी अंधुक दृष्टी यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. हे टाळण्यासाठी, २०-२०-२० नियम पाळणे खूप महत्वाचे आहे. म्हणजेच, दर २० मिनिटांनी, २० सेकंदांसाठी किमान २० फूट अंतरावर असलेल्या एखाद्या गोष्टीकडे पहा. तसेच, स्क्रीनची चमक कमी ठेवणे, वेळोवेळी डोळे मिचकावणे आणि पुरेशी झोप घेणे हे देखील डोळ्यांच्या आरोग्यासाठी महत्वाचे आहे. प्रश्न: डोळ्यांमध्ये चहाची पाने किंवा हिरवी चहा लावणे फायदेशीर आहे का? उत्तर- डोळ्यांमध्ये चहाची पाने किंवा ग्रीन टी लावणे हा एक सामान्य घरगुती उपाय मानला जातो, परंतु हा एक धोकादायक गैरसमज आहे. चहा किंवा ग्रीन टीमध्ये असलेले कॅफिन आणि टॅनिन सारखे घटक डोळ्यांच्या नाजूक त्वचेसाठी आणि पृष्ठभागासाठी हानिकारक असू शकतात. म्हणून, डोळ्यांच्या कोणत्याही समस्येसाठी नेत्रतज्ज्ञांचा सल्ला घेणे हा सर्वात सुरक्षित उपाय आहे.
