हजारो लोकांनी झाडावरून पडणारे सफरचंद पाहिले असेल, पण ते सर्वांसाठी सामान्य गोष्ट होती. जेव्हा न्यूटनने हे पाहिले तेव्हा त्याच्या मनात एक प्रश्न निर्माण झाला – सफरचंद खाली का पडते आणि वर का जात नाही? या प्रश्नाला जिज्ञासा किंवा कुतूहल म्हणतात. सर्वात मोठे शोध कुतूहलाने सुरू होतात, काहीतरी जाणून घेण्याची, समजून घेण्याची आणि विचार करण्याची इच्छा. गुरुत्वाकर्षणाच्या या शोधाने विश्व समजून घेण्याची व्याख्या बदलली. असे नाही की न्यूटन लहानपणापासूनच खूप हुशार होता, किंवा तो एखाद्या विशेष शाळेत शिकत असे. तो एक सामान्य विद्यार्थी होता, जो अनेकदा त्याच्या स्वतःच्या जगात हरवून जायचा. जर त्याला कशाने खास बनवले असेल तर ते कुतूहल होते. त्याला सर्वकाही जाणून घेण्याची, समजून घेण्याची आणि खोलवर एक्सप्लोर करण्याची तीव्र भूक होती. कुतूहल ही ती आग आहे जी तुम्हाला थांबू देत नाही. तुमच्या मनात वारंवार येणारा तो प्रश्न – “हे कसे घडले? हे का घडले?” काहीतरी नवीन शिकण्याचा प्रवास अशा प्रश्नांपासून सुरू होतो. आज ‘ सक्सेस मंत्रा ‘ या रकान्यात आपण कुतूहलाबद्दल बोलू. तसेच, जीवनात यशस्वी होण्यासाठी ते का महत्त्वाचे आहे आणि आपण ते आपल्या जीवनात कसे समाविष्ट करू शकतो हे आपण जाणून घेऊ. जिज्ञासा म्हणजे काय? जिज्ञासा किंवा कुतूहल ही अशी भूक आहे जी तुमच्या मनाला शांत राहू देत नाही. तो छोटासा प्रश्न – “हे का घडले?” किंवा “यामागे काय आहे?” – जो तुम्हाला उत्तर शोधण्यास भाग पाडतो. लहानपणी आपण सर्वजण उत्सुक असतो. आठवते जेव्हा तुम्ही आकाशाकडे पाहून विचारायचे, “तिथे चंद्र कसा लटकत आहे?” किंवा पावसाकडे पाहून विचारायचे, “वरून पाणी कसे येते?” आपण मोठे झाल्यावर हे प्रश्न कुठेतरी हरवून जातात. कुतूहल म्हणजे फक्त प्रश्न विचारणे नव्हे तर उत्तरांच्या शोधात एक पाऊल पुढे जाणे. ही अशी जादू आहे जी तुम्हाला पुस्तके, लोक आणि अनुभवांमधून काहीतरी नवीन शिकायला लावते. जिज्ञासा का महत्त्वाची आहे? कल्पना करा जर आइन्स्टाईनने प्रश्न विचारले नसते तर काय झाले असते? किंवा स्टीव्ह जॉब्सने फोन अधिक स्मार्ट कसे बनवायचे याचा विचार केला नसता तर? कुतूहल ही एक ठिणगी आहे जी नवीन कल्पनांना जन्म देते. ती तुम्हाला चांगले बनवते आणि त्याचे मोठे फायदे येथे आहेत: जिज्ञासेचे काही फायदे सविस्तरपणे समजून घेऊया- जिज्ञासा शिकण्याची गती वाढवते जेव्हा आपण उत्सुक असतो तेव्हा आपल्याला शिकणे हे ओझे वाटत नाही. आपण एखादे पुस्तक उघडतो, गुगल करतो किंवा एखाद्याला विचारतो कारण आपल्याला फक्त उत्तर हवे असते. कधीकधी आपण एका बैठकीत संपूर्ण पुस्तक वाचतो कारण आपल्याला कथेचा शेवट जाणून घेण्याची उत्सुकता असते. नवीन गोष्टी विचार करण्याची शक्ती देते प्रत्येक महान शोधाची सुरुवात एका प्रश्नाने होते. थॉमस अल्वा एडिसनने बल्ब तयार केला कारण तो विचार करत होता की, “रात्री प्रकाश कसा असू शकतो?” कुतूहल आपल्याला चौकटीबाहेर विचार करण्याचे धाडस देते. बदलाची ठिणगी निर्माण करते कुतूहल तुम्हाला नेहमीच्या विचारसरणीतून बाहेर काढते. जर तुम्ही दररोज तेच काम केले तर आयुष्य त्याच पद्धतीने पुढे जाते. जर तुमच्या मनात हा प्रश्न आला – “मी काहीतरी वेगळे करू शकतो का?” तर सर्वकाही बदलू लागते. मन तंदुरुस्त ठेवते. कुतूहल आपले मन सक्रिय ठेवते. ते तुम्हाला कंटाळवाणेपणा आणि तणावापासून वाचवते. अभ्यास असे म्हणतात की जिज्ञासू लोक मानसिकदृष्ट्या अधिक निरोगी असतात. जिज्ञासेमुळे जीवनात कोणते बदल घडतील? कुतूहल केवळ मनाला तीक्ष्ण करत नाही तर तुमच्या आयुष्यात नवीन रंग भरते. ते तुम्हाला रोजच्या धावपळीतून बाहेर काढू शकते आणि एक नवीन दिशा दाखवू शकते. जे लोक प्रश्न विचारण्याची सवय सोडत नाहीत, ते जीवन पृष्ठभागावरून नाही तर त्याच्या खोलीतून जगतात. कुतूहल तुमच्या आयुष्यात चार मोठे बदल कसे आणू शकते ते जाणून घ्या – १. नवीन मार्ग उघडतील काही लोक अचानक त्यांच्या कारकिर्दीत खूप प्रगती करतात हे तुम्ही कधी लक्षात घेतले आहे का? किंवा एखादी सामान्य दिसणारी महिला एके दिवशी स्वतःचा छोटासा व्यवसाय सुरू करून एक उत्तम उदाहरण बनते. याचे रहस्य फक्त एकाच गोष्टीत लपलेले आहे, शिकण्याची उत्सुकता. जेव्हा तुम्ही एखाद्या नवीन गोष्टीत रस घेता तेव्हा तुमच्याकडे आपोआप नवीन संधी येऊ लागतात. बऱ्याच वेळा, एक छोटासा प्रश्न तुम्हाला अशा दाराकडे घेऊन जातो जो तुम्हाला बंद वाटला होता. २. समस्या सोडवणे सोपे होईल प्रत्येकाच्या आयुष्यात अडचणी येतात. फरक एवढाच की काही लोक घाबरतात आणि काही त्यांना समजून घेण्याचा प्रयत्न करतात. एक जिज्ञासू व्यक्ती परीक्षेसारख्या कोणत्याही समस्येकडे पाहतो, ज्याचे निश्चितच समाधान असेल, फक्त ते शोधण्याची आवश्यकता असते. तो त्याच गोष्टीकडे अनेक दृष्टिकोनातून पाहतो, इतरांना विचारतो, संशोधन करतो. हेच कारण आहे की जिज्ञासू लोक बहुतेकदा नाविन्यपूर्ण आणि चांगले निर्णय घेणारे असतात. ३. आत्मविश्वास वाढेल माहिती ही माणसाची सर्वात मोठी ताकद असते आणि जेव्हा तुमच्याकडे भरपूर माहिती असते तेव्हा तुम्हाला स्वतःवर विश्वास निर्माण होऊ लागतो. समजा तुम्ही एका बैठकीत आहात आणि असा विषय येतो ज्यावर तुम्ही आधीच वाचले आहे किंवा ऐकले आहे. त्या क्षणी तुम्ही फक्त उपस्थित नसता तर तुमचा प्रभाव पडतो. जिज्ञासू लोक आतून आत्मविश्वासाने भरलेले असतात, कारण ते सतत स्वतःला अपडेट करत राहतात. त्यांच्या आत्मविश्वासाला कोणत्याही पदवीची आवश्यकता नसते, ते त्यांच्या दैनंदिन शिक्षणातून निर्माण होते. ४. नातेसंबंध अधिक मजबूत होतील कुतूहल केवळ पुस्तकांपुरते मर्यादित नाही. जेव्हा तुम्ही इतरांचे अनुभव, त्यांच्या आवडी-निवडी, त्यांचे दृष्टिकोन समजून घेण्यात रस दाखवता तेव्हा त्यांना असे वाटते की तुम्ही त्यांच्याशी खरोखर जोडलेले आहात. प्रत्येक नाते केवळ बोलण्यानेच नव्हे तर ऐकून आणि समजून घेऊन अधिक घट्ट होते. एक जिज्ञासू व्यक्ती नातेसंबंधांमध्ये ‘जवळीक’ आणते कारण तो इतरांना समजून घेण्यासाठी प्रश्न विचारतो आणि खरा रस दाखवतो. कुतूहलाचे ५ शत्रू कुतूहल जिवंत ठेवण्यासाठी, त्याच्या पाच शत्रूंपासून सावध राहणे महत्वाचे आहे. सर्वात मोठा शत्रू म्हणजे भीती, मग ती अपयशाची असो किंवा समाजाची. दुसरा आळस आहे, जो प्रत्येक नवीन गोष्ट “उद्यावर” पुढे ढकलतो. जेव्हा तुम्हाला असे वाटते की मी ते करू शकणार नाही, तेव्हा नकारात्मक विचार देखील एक मोठा अडथळा असतो. ग्राफिक पहा- जिज्ञासा वाढवण्याचे ५ सोपे मार्ग आता प्रश्न असा आहे की तुमच्या आयुष्यात उत्सुकता कशी आणायची? येथे ५ सोप्या टिप्स आहेत: प्रश्न विचारणे थांबवू नका.
