बिहार विधानसभेचा कार्यकाळ ११२ दिवस म्हणजे २२ नोव्हेंबरपर्यंत आहे. त्यापूर्वी विधानसभा निवडणुका पूर्ण होणार आहेत. तथापि, निवडणूक आयोगाने जारी केलेल्या विशेष सघन सुधारणा (एसआयआर) मुळे राज्याच्या इतिहासात प्रथमच राजकीय वातावरण तीन महिने आधीच तापले आहे. समोरासमोरच्या लढाईमुळे सत्ताधारी एनडीए आणि विरोधी महाआघाडी एकमेकांवर आरोप-प्रत्यारोप करत आहेत. सध्या मतदार यादीतून लाखो नावे वगळण्याच्या आरोपांमुळे सर्वात मोठा मुद्दा उपस्थित झाला आहे. राजदचे प्रमुख लालूप्रसाद यांनी आरोप केला की, हे गरिबांना मतदान करण्यापासून रोखण्याचे व नंतर त्यांचे रेशन आणि आरक्षण हिसकावून घेण्याचे षड‌्यंत्र आहे. निवडणूक आयोगावर भाजपशी संगनमत असल्याचा आरोप करून विरोधी आघाडी रस्त्यापासून संसद आणि न्यायालयापर्यंत लढत आहे. त्याच वेळी, भाजपचे प्रदेशाध्यक्ष दिलीप जयस्वाल म्हणतात की, विरोधी पक्षाने आधीच पराभव स्वीकारला आहे. दुसरीकडे, केंद्रीय मंत्री गिरिराज सिंह म्हणतात की विरोधी पक्ष बांगलादेशी घुसखोर आणि रोहिंग्यांना मतदार म्हणून ठेवू इच्छित आहे. ‘जंगल राज विरुद्ध सुशासन’ या दाव्यांच्या दरम्यान दोन्ही बाजूंनी दौरे, रॅली, बैठका व जमीन मजबूत करण्याच्या प्रयत्नांना आधीच वेग आला. तथापि, समर्थक व मतदारांना अजूनही आकर्षित करण्याचा सर्वात मोठा घटक म्हणजे जात. म्हणूनच भाजप आणि राजदसारखे प्रमुख पक्ष जातीय परिषदा घेत आहेत. दीड ते दोन महिन्यांत अशा ३० हून अधिक परिषदा झाल्या. बिहारच्या जातीय जनगणनेनंतर आणि केंद्र सरकारने जाहीर केलेल्या जातीय जनगणनेनंतर ही पहिलीच निवडणूक आहे. खरं तर, ‘लोकसंख्येनुसार हक्क’ ची मागणी येथील मोठ्या लोकसंख्येला आकर्षित करते. पिढी बदलेल, नवीन चेहरे येतील; पण बहुतेक कुटुंबातीलच बिहारच्या राजकारणात गेल्या ३५-४० वर्षांपासून सक्रिय लालूप्रसाद व नितीश कुमारसारखे नेते कदाचित शेवटची सक्रियपणे निवडणूक रिंगणात असतील. तसेच अनेक नवीन चेहरे लाँच करण्याची तयारी असून बहुतेक राजकीय कुटुंबातीलच आहेत. मुख्यमंत्री नितीश कुमार यांचे पुत्र निशांत कुमार यांच्या प्रवेशाची चर्चा आहे. दुसरीकडे कुटुंब व पक्षापासून वेगळे झालेले लालूंचे मोठे पुत्र तेजप्रताप यांच्या कारवायांवरही लक्ष ठेवले जाईल. त्याच वेळी, निवडणुकीच्या वेळी पक्ष बदलाचाही परिणाम होईल. प्रशांत किशोर हे नवीन चेहऱ्यांमध्ये सर्वात लोकप्रिय नाव आहे. आतापर्यंत इतर पक्षांसाठी काम करणारे पीके पहिल्यांदाच त्यांच्या ‘जनसुराज’ पक्षासह निवडणूक रिंगणात आहेत. शिवदीप लांडे यांनी आयपीएसची नोकरी सोडली आणि पक्ष स्थापन केला. एनडीए: ऑपरेशन सिंदूर, सुशासन, राष्ट्रवाद, धर्म, डबल इंजिनचा नारा भाजप, जेडीयू, लोजपा-आर, हम. सुशासन, राष्ट्रवाद, डबल इंजिन सरकार, मोदी-नितीश यांची प्रतिमा, लालूंचा भ्रष्टाचार, घराणेशाही, जंगलराज हे मुद्दे बनवले जातील. केंद्र सरकारचे विकासकाम तळागाळापर्यंत पोहोचवले. भाजप ‘ऑपरेशन सिंदूर’चे यश आणि पहलगामला जबाबदार असलेल्या दहशतवाद्यांचा खात्मा हा एक मोठा मुद्दा म्हणून मांडेल. मालेगाव प्रकरणात प्रज्ञा ठाकूरसह सर्वांच्या सुटकेनंतर भाजप भगव्या दहशतवादाच्या मुद्द्यावर काँग्रेस आणि राजदला कोंडीत पकडेल. पीएमच्या ५ भेटी; स्थलांतरितांवरही लक्ष केंद्रित पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी फेब्रुवारीपासून ५ दौरे केले. या महिन्यात पुन्हा दौरा. गृहमंत्री अमित शाह, राजनाथ सिंह आणि कृषिमंत्री शिवराज चौहान यांनीही भेट दिल्या. नितीश कुमारांचे चार कार्यक्रम. चिराग यांची यात्रा. पहिल्यांदाच रस्त्यावरील-मोहल्ला पातळीसाठी सोशल मीडिया कंटेंट. भाजप नेते इतर राज्यातील बिहारी कामगारांना भेटतील. त्याचे व्हिडिओ गावी पाठवले. इंडिया आघाडी: सामाजिक न्याय, जनगणना,युवा नेतृत्वासाठी आंदोलन राजद, काँग्रेस, डावी आघाडी आणि मुकेश साहनी यांच्या नेतृत्वाखाली कायदा आणि सुव्यवस्थेची बिघडलेली परिस्थिती, नितीश यांचे आरोग्य, आरक्षण, सामाजिक न्याय यावर लक्ष केंद्रित केले आहे. जातीय जनगणनेच्या निर्णयाचे श्रेय घेण्याची तयारी. आरक्षणाची ५०% मर्यादा हटवण्याची मागणी हा मुद्दा. तेजस्वी यादव उपमुख्यमंत्री असताना नोकऱ्यांना एक कामगिरी म्हणून प्रोत्साहन देतील. धर्मनिरपेक्षता व समाजवाद हे शब्द काढून टाकण्याच्या वकिलीला संविधानावर हल्ला म्हणण्याची तयारी. राहुल पाच वेळा आले, तेजस्वींनी सांभाळले मैदान तेजस्वी यादव यांचा प्रचार सर्वात आक्रमक असेल. राहुल गांधी दलित मतदारांवर लक्ष केंद्रित करतील, मतदार यादी छाटणीचा मुद्दा. दोघांच्याही संयुक्त सभा होतील. काँग्रेस अध्यक्ष मल्लिकार्जुन खरगे, प्रियंका गांधी, उत्तर प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री अखिलेश, डावे नेते सहभागी होतील. राहुल यांनी या वर्षी ५ कार्यक्रम केले. ऑगस्टमध्ये दौरा.
