जे लोक त्यांच्या तंदुरुस्तीची विशेष काळजी घेतात त्यांच्यासाठी स्प्राउट्स हे एक उत्तम सुपरफूड आहे. त्यात प्रथिने, फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे भरपूर प्रमाणात असतात, जे शरीराला पुरेशी ऊर्जा प्रदान करतातच पण रोगप्रतिकारक शक्ती देखील मजबूत करतात. म्हणूनच आरोग्याबाबत जागरूक लोक त्यांच्या आहारात याचा समावेश करतात. तथापि, आहारात याचा समावेश करताना काही गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत. कधीकधी थोडा निष्काळजीपणा देखील आरोग्यासाठी हानिकारक ठरू शकतो. तर, आज कामाच्या बातमीमध्ये , आपण स्प्राउट्स खाताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत याबद्दल बोलू? तसेच, आपण हे देखील जाणून घेऊ की- तज्ज्ञ- अनु अग्रवाल, आहारतज्ज्ञ आणि OneDietToday च्या संस्थापक प्रश्न- स्प्राऊटस् म्हणजेच अंकुरित कडधान्ये म्हणजे काय? उत्तर- अंकुरित कडधान्ये म्हणजे काही तास किंवा दिवस पाण्यात भिजवल्यानंतर आणि योग्य आर्द्रता आणि तापमानात ठेवल्यानंतर अंकुर वाढू लागतात. ते पोषक तत्वांनी समृद्ध असतात आणि सॅलड, सँडविच, भाज्या किंवा इतर अन्नपदार्थांमध्ये वापरले जातात. प्रश्न: कोणते बियाणे आणि कडधान्ये अंकुरित करता येतात? उत्तर- मूग डाळ, मसूर डाळ, चणे (काळी आणि पांढरी), मेथीचे दाणे, गहू, नाचणी, सोयाबीन, राजमा, वाटाणे किंवा काळ्या डोळ्यांचे वाटाणे आणि सूर्यफूल बियाणे अंकुरित करता येतात. हे सर्व पोषक तत्वांनी समृद्ध आहेत आणि पचनासाठी फायदेशीर मानले जातात. प्रश्न: कच्चे स्प्राऊटस् खाण्याचे धोके काय आहेत? उत्तर: आहारतज्ज्ञ अनु अग्रवाल म्हणतात की जर स्प्राऊटस् व्यवस्थित धुतले नाहीत किंवा योग्यरित्या साठवले नाहीत तर बॅक्टेरियाच्या संसर्गाचा धोका वाढू शकतो. स्प्राऊटसना अंकुर वाढविण्यासाठी उबदार आणि ओलसर वातावरण आवश्यक असते, जे साल्मोनेला, ई. कोलाई आणि लिस्टेरिया सारख्या हानिकारक जीवाणूंच्या वाढीसाठी आदर्श परिस्थिती निर्माण करते. प्रश्न – स्प्राऊटस् आपल्या आरोग्यासाठी कसे हानिकारक असू शकतात? उत्तर: आहारतज्ज्ञ अनु अग्रवाल म्हणतात की अंकुरलेली कडधान्ये पोषक तत्वांनी समृद्ध असतात आणि आरोग्यासाठी फायदेशीर असतात, परंतु खाण्यापूर्वी ते योग्यरित्या साठवणे आणि स्वच्छ करणे महत्वाचे आहे. स्प्राऊटस् उबदार आणि ओलसर वातावरणात वाढतात, जिथे साल्मोनेला आणि ई. कोलाई सारखे हानिकारक जीवाणू सहजपणे वाढू शकतात. जर ते योग्यरित्या धुतले नाहीत किंवा चुकीच्या पद्धतीने साठवले नाहीत तर ते अन्न विषबाधा, गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल इन्फेक्शन आणि इतर पचन समस्या निर्माण करू शकतात. प्रश्न: अंकुरलेले कडधान्य खाताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत? उत्तर- अंकुरलेले कडधान्य खाणे आरोग्यदायी आहे, परंतु ते सुरक्षित ठेवण्यासाठी काही आवश्यक खबरदारी घेतल्या पाहिजेत. योग्यरित्या धुणे, शिजवणे आणि साठवणे साल्मोनेला किंवा ई. कोलाय सारख्या बॅक्टेरियापासून संरक्षण करू शकते. खाली दिलेल्या ग्राफिकमध्ये सोप्या भाषेत या खबरदारी समजून घ्या- प्रश्न-कोणत्या लोकांनी अंकुरलेले कडधान्य खाणे टाळावे? उत्तर- यूएस फूड अँड ड्रग अॅडमिनिस्ट्रेशन (FDA) आणि सेंटर फॉर डिसीज कंट्रोल अँड प्रिव्हेन्शन (CDC) नुसार, काही लोकांनी अंकुरलेले कडधान्य खाणे टाळावे. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न- अंकुरलेले कडधान्य खाण्याची सर्वोत्तम वेळ कोणती? उत्तर- आहारतज्ज्ञ अनु अग्रवाल यांच्या मते, अंकुरलेले कडधान्य खाण्याची सर्वोत्तम वेळ सकाळी नाश्त्यासाठी किंवा दुपारच्या जेवणापूर्वी असते. यावेळी शरीर त्यांना सहजपणे पचवते आणि त्यांच्या पोषक तत्वांचा चांगला वापर करू शकते. दुसरीकडे, रात्री कच्चे अंकुरलेले कडधान्य खाणे टाळावे कारण त्यामध्ये असलेले उच्च फायबर आणि एंजाइम मंद पचन दरम्यान गॅस, पोटफुगी किंवा अपचन यासारख्या समस्या निर्माण करू शकतात. प्रश्न- वजन कमी करण्यासाठी स्प्राउट्स उपयुक्त आहेत का? उत्तर- हो, स्प्राउट्स वजन कमी करण्यास मदत करू शकतात. त्यामध्ये कॅलरीज कमी आणि फायबर जास्त असतात, ज्यामुळे तुम्हाला बराच वेळ पोट भरल्यासारखे वाटते आणि जास्त खाण्यापासून रोखले जाते. तसेच, त्यामध्ये असलेले प्रथिने स्नायू तयार करण्यास आणि चरबी जाळण्यास मदत करतात. तथापि, चांगल्या परिणामांसाठी, ते संतुलित प्रमाणात आणि संतुलित आहारासह समाविष्ट केले पाहिजेत. प्रश्न: अंकुरलेले कडधान्य शिजवून खाल्ल्याने त्यातील पोषक घटक नष्ट होतात का? उत्तर: हो, स्प्राउट्स जास्त शिजवल्याने व्हिटॅमिन सी आणि बी सारखे काही उष्णतेला संवेदनशील पोषक घटक कमी होऊ शकतात. तथापि, हलके वाफवणे किंवा उकळणे हा एक चांगला पर्याय आहे. यामुळे बॅक्टेरियाचा धोका कमी होतो आणि बहुतेक पोषक घटक देखील जतन केले जातात. प्रश्न- पॅक केलेले किंवा बाजारातून विकत घेतलेले अंकुर सुरक्षित आहेत का? उत्तर- पॅकेजमध्ये किंवा बाजारातून खरेदी केलेले अंकुर नेहमीच सुरक्षित असतात असे नाही. जर त्यांची साठवणूक किंवा हाताळणी योग्यरित्या केली गेली नाही तर त्यामध्ये बॅक्टेरियाचा संसर्ग होण्याचा धोका असतो. म्हणून, खरेदी करताना, कालबाह्यता तारीख तपासा, पॅकिंगमध्ये वास, ओलावा किंवा बुरशीचे कोणतेही चिन्ह नसावेत आणि घरी आणल्यानंतर, वापरण्यापूर्वी ते चांगले धुवा. प्रश्न – स्प्राउटस् खराब होण्यापासून कसे वाचवायचे? उत्तर- स्प्राऊटस् खराब होऊ नये म्हणून, त्यांना नेहमी रेफ्रिजरेटरमध्ये हवाबंद डब्यात ठेवा आणि २-३ दिवसांत वापरा. ते ओलावा आणि उष्णतेमध्ये लवकर खराब होऊ शकतात. हलके उकळल्याने किंवा वाफवल्याने त्यांचे शेल्फ लाइफ थोडे वाढू शकते. जर त्यांना वास, चिकटपणा किंवा रंग बदलण्याची लक्षणे दिसली तर ते ताबडतोब फेकून द्या. प्रश्न: मुलांना स्प्राऊटस् कधी आणि कसे द्यावे? उत्तर- लहान मुलांमध्ये (१-५ वर्षे) कच्चे अंकुर टाळावेत, कारण त्यांची पचनशक्ती आणि रोगप्रतिकारक शक्ती पूर्णपणे विकसित झालेली नसते. ६ वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या मुलांना अंकुर हळूहळू आणि डॉक्टर किंवा आहारतज्ज्ञांच्या सल्ल्याने खाऊ शकता.
