अरुणाचल प्रदेशाबाबत चीनने पुन्हा एकदा प्रपोगंडा वॉर सुरू केले आहे. अरुणाचलमधील २७ ठिकाणांची नावे बदलण्यात आली आहेत. यामध्ये १५ पर्वत, ५ शहरे, ४ पर्वतीय खिंड, २ नद्या आणि एक तलाव यांचा समावेश आहे. चीनने त्यांच्या अधिकृत वेबसाइट ग्लोबल टाईम्सवरही ही यादी प्रसिद्ध केली आहे. या ठिकाणांची नावे मँडरिन (चिनी भाषा) मध्ये आहेत. गेल्या ८ वर्षांत चीनने अरुणाचलमधील ९० हून अधिक ठिकाणांची नावे बदलल्याचा दावा केला जात आहे. भारतीय परराष्ट्र मंत्रालयाचे प्रवक्ते रणधीर जयस्वाल यांनी बुधवारी म्हटले की, चीनचे नाव बदलण्याचे कृत्य मूर्खपणाचे आहे, त्यामुळे काहीही फरक पडणार नाही. चीनने नावे बदलण्यात सर्जनशीलता दाखवली आहे, परंतु अरुणाचल हा भारताचा अविभाज्य भाग आहे. अरुणाचल प्रदेशावर आपला दावा करण्यासाठी चीन आपल्या शहरांची, गावांची, नद्यांची नावे बदलत आहे. यासाठी ते चिनी, तिबेटी आणि पिनयिन अशी नावे देते, परंतु जेव्हा जेव्हा आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारताचा दर्जा वाढत असतो, तेव्हा त्याच वेळी चीनची ही कृती समोर येते. २०२३ मध्ये जेव्हा भारताने जी-२० शिखर परिषदेदरम्यान अरुणाचलमध्ये बैठक घेतली होती, तेव्हा चीनने या प्रदेशात काही नावे बदलण्याची घोषणाही केली होती. याआधी २०१७ मध्ये जेव्हा दलाई लामा अरुणाचलला आले होते, तेव्हा त्यांनी नाव बदलण्याचे कामही केले होते. २०२४ मध्येही २० ठिकाणांची नावे बदलण्यात आली अरुणाचल प्रदेश आपला भाग असल्याचा दावा करणाऱ्या ३० ठिकाणांची नावे चीनने बदलली होती. चीनच्या नागरी व्यवहार मंत्रालयाने ही माहिती दिली होती. हाँगकाँग मीडिया हाऊस साउथ चायना मॉर्निंग पोस्टनुसार, यामध्ये ११ निवासी क्षेत्रे, १२ पर्वत, ४ नद्या, एक तलाव आणि एक पर्वतीय मार्ग यांचा समावेश होता. ही नावे चिनी, तिबेटी आणि रोमन भाषेत जारी करण्यात आली. एप्रिल २०२३ मध्ये, चीनने आपल्या नकाशात अरुणाचल प्रदेशातील ११ ठिकाणांची नावे बदलली. याआधी चीनने २०२१ मध्ये १५ आणि २०१७ मध्ये ६ ठिकाणांची नावे बदलली होती. नाव बदलण्यामागे चीनचा काय दावा आहे… चीनने अरुणाचल प्रदेशला कधीही भारताचे राज्य म्हणून मान्यता दिलेली नाही. तो अरुणाचलला ‘दक्षिण तिबेट’चा भाग म्हणून वर्णन करतो. त्यात असा आरोप आहे की भारताने त्यांचा तिबेटी प्रदेश ताब्यात घेतला आहे आणि तो अरुणाचल प्रदेश बनवला आहे. अरुणाचल प्रदेशातील भागांची नावे चीन का बदलतो हे तेथील एका संशोधकाच्या विधानावरून कळते. २०१५ मध्ये, चायनीज अकादमी ऑफ सोशल सायन्सेसमधील संशोधक झांग योंगपन यांनी ग्लोबल टाईम्सला सांगितले: “ज्या ठिकाणांची नावे देण्यात आली आहेत ती शेकडो वर्षांपासून आहेत. चीनने या ठिकाणांची नावे बदलणे पूर्णपणे न्याय्य आहे. जुन्या काळात, झांगनान (चीनमध्ये अरुणाचलला दिलेले नाव) या भागांची नावे केंद्र किंवा स्थानिक सरकारे देत असत. याशिवाय, तिबेटी, लाहोबा, मोम्बा या भागातील वांशिक समुदायांनीही त्यांच्या सोयीनुसार ठिकाणांची नावे बदलत राहिली. जेव्हा भारताने जंगनेमवर बेकायदेशीरपणे कब्जा केला तेव्हा तेथील सरकारनेही बेकायदेशीरपणे ठिकाणांची नावे बदलली. अरुणाचल प्रदेशातील भागांची नावे बदलण्याचा अधिकार फक्त चीनलाच असावा, असेही झांग म्हणाले होते. नावे खरोखर बदलतील का? उत्तर आहे- नाही. खरं तर, यासाठी निश्चित नियम आणि प्रक्रिया आहेत. जर एखाद्या देशाला एखाद्या ठिकाणाचे नाव बदलायचे असेल तर त्याला संयुक्त राष्ट्रांच्या जागतिक भौगोलिक माहिती व्यवस्थापनाला आगाऊ माहिती द्यावी लागेल. यानंतर, संयुक्त राष्ट्रांचे भौगोलिक तज्ज्ञ त्या भागाला भेट देतात. या काळात प्रस्तावित नावाची तपासणी केली जाते. स्थानिक लोकांशी चर्चा केली जाते. जर तथ्ये बरोबर असतील, तर नाव बदल मंजूर केला जातो आणि त्याची नोंद केली जाते. चीन अरुणाचल प्रदेशला इतके महत्त्वाचे का मानतो? अरुणाचल प्रदेश हे ईशान्येकडील सर्वात मोठे राज्य आहे. त्याची सीमा उत्तर आणि वायव्येस तिबेट, पश्चिमेस भूतान आणि पूर्वेस म्यानमारशी आहे. अरुणाचल प्रदेशला ईशान्येचे संरक्षक कवच म्हटले जाते. चीनचा संपूर्ण अरुणाचल प्रदेशवर दावा आहे, परंतु तवांग जिल्ह्यावर त्याचे जीवन धोक्यात आहे. तवांग अरुणाचलच्या वायव्येस आहे, जिथे ते भूतान आणि तिबेटच्या सीमेवर आहे.
