महाकुंभात 11 लाख औषधी वनस्पतींचे वाटप:देशभरात वृक्ष महाकुंभ मोहीम राबवली जाईल, टीम गावोगावी शाळेत जाईल

प्रयागराजच्या महाकुंभात वृक्ष महाकुंभाचा एक मोठा संदेश देण्याचा प्रयत्न करण्यात आला. येथे सुमारे ११ लाख औषधी वनस्पतींचे वाटप करण्यात आले. या मोहिमेचे उद्दिष्ट एक अब्ज औषधी वनस्पतींचे वितरण करण्याचे आहे, त्यापैकी ११ लाख रोपे वृक्ष कुंभमेळ्यादरम्यान भाविकांमध्ये वाटण्यात आली. या उपक्रमाचा उद्देश निसर्गाचे संवर्धन करणे, जैवविविधता वाचवणे आणि पारंपारिक आयुर्वेदिक औषधांचे पुनरुज्जीवन करणे आहे. वृक्ष कुंभाचे नेतृत्व स्वामी समिदानंद यांनी स्थापन केलेल्या हरिताश्रमाने केले. हरिताश्रम समाजात पर्यावरण संरक्षण, निसर्गोपचार आणि वृक्षारोपण यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी बऱ्याच काळापासून काम करत आहे. राष्ट्रीय औषधी वृक्षारोपण मंडळ, भारत सरकार आणि एनआयव्ही कला आणि सांस्कृतिक संस्था, नवी दिल्ली हे या उपक्रमाचे प्रमुख भागीदार आहेत. राष्ट्रीय औषधी वृक्षारोपण मंडळाने त्यांच्या पर्यावरणीय कार्यक्रमांचा एक भाग म्हणून वृक्ष कुंभाला पाठिंबा दिला आहे, तर एनआयव्ही कला आणि सांस्कृतिक संस्था पारंपारिक औषधी ज्ञान आणि आयुर्वेदाचे जतन आणि प्रसार करण्यासाठी काम करत आहे. याशिवाय, स्वस्ती वेद आणि एमएनएनआयटी प्रयागराज हे देखील या मोहिमेचा अविभाज्य भाग आहेत, जे वैज्ञानिक आणि तांत्रिक सहाय्य प्रदान करतात. शाळा आणि महाविद्यालयांमध्येही मोहीम राबवली जात आहे वृक्ष कुंभ ही केवळ वृक्षारोपण मोहीम नाही तर ती एक व्यापक सामाजिक आणि पर्यावरणीय चळवळ आहे. या मोहिमेअंतर्गत, कडुनिंब, पिंपळ, अर्जुन, आवळा, तुळशी, गिलॉय, अश्वगंधा, ब्राह्मी यासारख्या औषधी वनस्पतींचे वाटप केले जात आहे. यासाठी विविध सामाजिक संस्था, मंदिरे, शाळा, महाविद्यालये आणि ग्रामीण समुदायांनाही या मोहिमेशी जोडले जाईल. वृक्ष कुंभ अंतर्गत, केवळ भाविकच नाही तर समाजातील प्रत्येक घटकातील लोक औषधी वनस्पतींचे रोपण आणि संवर्धन करण्यासाठी योगदान देतील. स्वामी समिदानंद यांनी या मोहिमेचे वर्णन धर्म आणि पर्यावरण यांच्यात संतुलन प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न असे केले आहे. दुर्गा दास महाराज म्हणतात की जर आपल्याला भविष्य सुरक्षित करायचे असेल तर आपल्याला निसर्गाशी संतुलन राखावे लागेल. जल, जंगल आणि जमीन यांचे रक्षण करणे हाच खरा धर्म आहे. किन्नर आखाडा या मोहिमेचा भाग बनला या उपक्रमात किन्नर आखाडा देखील आपली विशेष भूमिका बजावत आहे. किन्नर आखाड्याच्या आचार्य महामंडलेश्वर स्वामी डॉ. लक्ष्मी नारायण त्रिपाठी यांनीही यासाठी पुढाकार घेतला. किन्नर आखाड्याच्या संरक्षक दुर्गा दास यांची वृक्ष कुंभ आयोजित करण्यात महत्त्वाची भूमिका आहे. त्या केवळ किन्नर आखाड्याच्या संस्थापक नाहीत तर महाकुंभातील आखाड्याच्या संपूर्ण संचालनाची आणि व्यवस्थापनाची जबाबदारी देखील सांभाळत आहेत. याशिवाय, त्या पर्यावरण संरक्षण आणि समाजकल्याण क्षेत्रात काम करणाऱ्या स्काय हेल्प ऑर्गनायझेशनचे संस्थापक देखील आहेत. “जर जंगल असेल तर पाणी असेल, जर पाणी असेल तर जीवन असेल” या घोषणेसह ही संस्था जलसंवर्धन आणि वृक्षारोपणाला प्रोत्साहन देण्याचे काम करते.