पुरुषांनाही होऊ शकतो स्तनाचा कर्करोग:ही 8 लक्षणे दिसल्यास सावधान, डॉक्टरांकडून जाणून घ्या प्रतिबंधात्मक उपाय

साधारणपणे असे मानले जाते की स्तनाचा कर्करोग हा फक्त महिलांना होणारा आजार आहे, परंतु हे खरे नाही. इतर कर्करोगांप्रमाणेच, स्तनाचा कर्करोग हा स्त्री आणि पुरुष दोघांनाही होऊ शकतो. तथापि, स्त्रियांच्या तुलनेत पुरुषांमध्ये हे अत्यंत दुर्मिळ आहे. नॅशनल लायब्ररी ऑफ मेडिसिनमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, भारतातील कर्करोग संशोधन संस्थेमध्ये 10 वर्षे स्तनाच्या कर्करोगाच्या रुग्णांवर एक अभ्यास करण्यात आला. जानेवारी 2005 ते डिसेंबर 2014 दरम्यान एकूण 1752 रुग्णांचा या अभ्यासात समावेश करण्यात आला. अभ्यासानुसार, 1752 रुग्णांमध्ये पुरुषांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगाची केवळ 18 प्रकरणे होती. या रुग्णांचे सरासरी वय 60 वर्षे होते. वर्ल्ड हेल्थ ऑर्गनायझेशन (WHO) च्या मते, पुरुषांचा स्तनाचा कर्करोग हा अत्यंत दुर्मिळ आजार आहे. एकूण स्तनाच्या कर्करोगाच्या केवळ 0.5-1% प्रकरणांची नोंद केली जाते. पण तरीही याबाबत माहिती असणे अत्यंत गरजेचे आहे. तर आज सेहतनामामध्ये आपण पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाविषयी बोलणार आहोत. तुम्ही हे देखील शिकाल की- पुरुष स्तनाचा कर्करोग म्हणजे काय? पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगात, कर्करोगाच्या पेशी पुरुषांच्या स्तनाच्या ऊतींमध्ये विकसित होऊ लागतात. जेव्हा स्तनाच्या ऊतींच्या पेशी अनियंत्रितपणे वाढतात, तेव्हा या पेशी विकसित होतात. साधारणपणे, वयाच्या पन्नाशीनंतरच पुरुषांमध्ये स्तनाचा कर्करोग होतो. पुरुष स्तनाच्या कर्करोगाचे किती प्रकार आहेत?
महिलांच्या स्तनाच्या कर्करोगाप्रमाणेच पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाचेही अनेक प्रकार आहेत. खाली दिलेल्या सूचनेसह समजून घ्या- इनवेसिव्ह डक्टल कार्सिनोमा (IDC): हा सर्वात सामान्य स्तनाचा कर्करोग आहे. हा कर्करोग स्तनाच्या नलिकांमध्ये सुरू होतो आणि स्तनाभोवतीच्या ऊतींवर हल्ला करतो. हे इतर आसपासच्या ऊतींमध्ये देखील पसरू शकते. लोब्युलर स्तनाचा कर्करोग: हा स्तनाचा कर्करोगाचा दुसरा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. याला इनवेसिव्ह लोब्युलर कार्सिनोमा किंवा (ILC) असेही म्हणतात. हे स्तनाच्या लोब्यूल्समध्ये म्हणजेच स्तन ग्रंथींमध्ये विकसित होते आणि नंतर आसपासच्या ऊतींवर हल्ला करते. डक्टल कार्सिनोमा इन सिटू (DCIS): हा स्तनाच्या कर्करोगाचा प्रारंभिक टप्पा आहे. या स्थितीत, कर्करोगाच्या पेशी स्तनाच्या नलिकांपर्यंत मर्यादित राहतात आणि आसपासच्या ऊतींवर हल्ला करत नाहीत. याशिवाय, दाहक स्तनाचा कर्करोग हा देखील पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाच्या दुर्मिळ प्रकारांपैकी एक असू शकतो. पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे कोणती? पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाची लक्षणे महिलांच्या स्तनाच्या कर्करोगासारखीच असतात. खालील ग्राफिकवरून त्याची लक्षणे समजून घ्या- पुरुषांना स्तनाचा कर्करोग कशामुळे होतो?
पुरुषांचा स्तनाचा कर्करोग हा मुख्यतः खराब जीवनशैली आणि अनुवांशिक कारणांमुळे होतो. जेव्हा निरोगी पेशी कर्करोगाच्या पेशींमध्ये बदलतात, तेव्हा स्तनामध्ये गाठी तयार होतात. निरोगी पेशींच्या विपरीत, कर्करोगाच्या पेशी वेगाने वाढतात. पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका कोणाला जास्त असतो?
पुरुषांना स्तनाचा कर्करोग हा बहुधा वयाच्या पन्नाशीनंतर होतो. तथापि, काही लोकांना जास्त धोका असतो. खाली दिलेल्या सूचनेसह समजून घ्या- पुरुष स्तनाचा कर्करोग कसा शोधला जातो?
त्याचे निदान करण्यासाठी डॉक्टर लक्षणे, स्तनाच्या कर्करोगाचा कौटुंबिक इतिहास आणि इतर जोखीम घटकांची माहिती घेतात. यानंतर काही चाचण्या केल्या जातात. खाली दिलेल्या सूचनेसह समजून घ्या- स्तन तपासणी: याद्वारे, डॉक्टर स्तनाच्या ऊती, त्वचेतील बदल, गुठळ्या किंवा इतर विकृती तपासतात. इमेजिंग चाचण्या: बहुतेक पुरुष स्तनाचा कर्करोग मॅमोग्रामद्वारे शोधला जाऊ शकतो. मॅमोग्राम हा कमी डोसचा एक्स-रे आहे, जो स्तनाच्या ऊतींचे फोटो घेतो. याशिवाय डॉक्टर अल्ट्रासाऊंड देखील करू शकतात. अल्ट्रासाऊंड स्तनाच्या ऊतींचे चित्र घेण्यासाठी ध्वनी लहरी वापरते. बायोप्सी: स्तनाच्या ऊतींमधील कर्करोगाच्या पेशी शोधण्यासाठी डॉक्टर बायोप्सी करतात. यासाठी, ते ट्यूमरमधील ऊतक काढून टाकतात आणि चाचणीसाठी प्रयोगशाळेत पाठवतात. या चाचण्यांद्वारे कर्करोग आणि त्याची सद्यस्थिती याविषयी माहिती मिळते. पुरुष स्तनाच्या कर्करोगाचा उपचार कसा केला जातो?
कर्करोग तज्ज्ञ डॉ. समित पुरोहित स्पष्ट करतात की, पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाचा उपचार स्त्रियांमध्ये स्तनाच्या कर्करोगासारखाच असतो. वेळेवर उपचार मिळाल्यास पुरुषांचा स्तनाचा कर्करोग पूर्णपणे बरा होऊ शकतो. ते कोणत्या मार्गांनी उपचार केले जाते? खाली दिलेल्या सूचनेसह समजून घ्या- शस्त्रक्रिया: सुरुवातीच्या टप्प्यातील स्तनाच्या कर्करोगासाठी शस्त्रक्रिया हा सर्वात सामान्य उपचार आहे. यासाठी संपूर्ण स्तन काढून टाकण्याची शस्त्रक्रिया (मास्टेक्टॉमी) आणि फक्त गाठ काढून टाकण्यासाठी शस्त्रक्रिया (लम्पेक्टॉमी) केली जाते. रेडिएशन थेरपी: यामध्ये एक्स-रे किंवा इतर उर्जा स्त्रोतांचा वापर कर्करोगाच्या पेशी मारण्यासाठी केला जातो. उर्वरित कर्करोगाच्या पेशी मारण्यासाठी शस्त्रक्रियेनंतर (लम्पेक्टॉमी) रेडिएशन केले जाते. केमोथेरपी: यामध्ये कर्करोगाच्या पेशी नष्ट करण्यासाठी आणि ट्यूमरची वाढ थांबवण्यासाठी औषधे वापरली जातात. केमो उपचार अनेक आठवडे किंवा महिने टिकू शकतात. केमोथेरपी आणि रेडिएशन थेरपी कर्करोगाच्या टप्प्यावर आणि शस्त्रक्रियेच्या प्रकारानुसार उपलब्ध असू शकतात. हार्मोन थेरपी: डॉक्टर इस्ट्रोजेनची पातळी कमी करण्यासाठी किंवा त्यांचे परिणाम रोखण्यासाठी हार्मोन थेरपी वापरतात. कर्करोगाच्या पेशी वाढीसाठी इस्ट्रोजेनसारख्या संप्रेरकांचा वापर करत असतील, तर त्याद्वारे उपचार केले जातात. लक्ष्यित थेरपी: यामध्ये कर्करोगाच्या पेशींच्या वाढीच्या प्रक्रियेत ‘लक्ष्यीकरण’ किंवा हस्तक्षेप करणे समाविष्ट आहे. लक्ष्यित थेरपी केवळ विशिष्ट प्रकारच्या कर्करोगाच्या पेशींवर कार्य करते. स्थितीनुसार डॉक्टर यापैकी कोणत्याही थेरपीद्वारे पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगावर उपचार करतात. पुरुषांच्या स्तनाच्या कर्करोगाचा धोका टाळण्यासाठी काय करावे?
डॉ. समित पुरोहित सांगतात की, थोडी सावधगिरी आणि जागरुकता बाळगल्यास पुरुषांचा स्तनाचा कर्करोग टाळता येऊ शकतो. खालील ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- महिलांपेक्षा पुरुषांमध्ये स्तनाचा कर्करोग अधिक धोकादायक आहे पुरुषांच्या स्तनाचा कर्करोग हा महिलांच्या स्तनाच्या कर्करोगापेक्षा जास्त धोकादायक असतो, कारण पुरुषांमध्ये तो खूप उशीरा अवस्थेत आढळतो. अनेकदा पुरुष यासाठी कोणतीही तपासणी करून घेत नाहीत. अशा स्थितीत जर ते उशीरा अवस्थेत आढळून आले तर त्यावर उपचार करणेही अवघड होऊन बसते. अमेरिकन ब्रेस्ट कॅन्सर रिसर्च फाउंडेशनच्या मते, पुरुष स्तन कर्करोगाच्या रुग्णांचा मृत्यू दर स्त्रियांपेक्षा 19% जास्त आहे.