महिला खेळाडूंना आता आयुष्यात एकदा तरी लिंग चाचणी करणे बंधनकारक झाले आहे. यासाठी जागतिक अ‍ॅथलेटिक्स परिषदेने बुधवारी एसआरवाय जीन चाचणी लागू केली आहे. ही चाचणी उत्तीर्ण न होणारी खेळाडू जागतिक क्रमवारीतील स्पर्धांमध्ये सहभागी होऊ शकणार नाही. गेल्या काही वर्षांत लिंग बदलून महिला म्हणून स्पर्धेत प्रवेश करणाऱ्या खेळाडूंना रोखण्यासाठी हा कायदा करण्यात आला आहे. हे नियम १ सप्टेंबर २०२५ पासून लागू होतील. ही चाचणी उत्तीर्ण झाल्याशिवाय महिला खेळाडू १३ सप्टेंबरपासून टोकियो येथे होणाऱ्या जागतिक अ‍ॅथलेटिक्स चॅम्पियनशिपमध्ये सहभागी होऊ शकणार नाहीत. वर्ल्ड अ‍ॅथलेटिक्सनुसार, ही चाचणी आयुष्यात फक्त एकदाच करावी लागेल. ही चाचणी गालावरील स्वॅब किंवा रक्ताच्या नमुन्याद्वारे केली जाईल, ज्यामुळे खेळाडूचे लिंग ओळखता येईल. लिंग चाचणीशी संबंधित २ वाद जागतिक अ‍ॅथलेटिक्सचे अध्यक्ष सेबॅस्टियन को म्हणाले- महिलांच्या खेळांच्या प्रतिष्ठेचे आणि निष्पक्षतेचे रक्षण करणे हे आमचे ध्येय आहे. जर एखादी महिला खेळात आली तर तिला कोणताही जैविक अडथळा नाही याची खात्री असली पाहिजे असे आमचे मत आहे. जैविक लिंगाची पुष्टी करणे हे एक महत्त्वाचे पाऊल आहे. आम्ही स्पष्टपणे सांगत आहोत की महिलांच्या श्रेणीत स्पर्धा करण्यासाठी तुम्ही जैविकदृष्ट्या महिला असणे आवश्यक आहे. हे नेहमीच स्पष्ट राहिले आहे की लिंग ओळख जैविक लिंगापेक्षा वर असू शकत नाही. पॅरिस ऑलिंपिकमध्येही वाद झाला, अल्जेरियन बॉक्सरवर पुरूष असल्याचा आरोप एक वर्षापूर्वी, पॅरिस ऑलिंपिक दरम्यान, बॉक्सिंगमध्ये लिंगभेदाचा वाद निर्माण झाला होता. त्यानंतर अल्जेरियन बॉक्सर इमान खलिफवर पुरुष असल्याचा आरोप करण्यात आला. तिच्या प्रतिस्पर्ध्याने तिला पुरुषांविरुद्ध उभे केले आहे असे म्हणत सामना सोडला. SRY जनुक चाचणी १० प्रश्न आणि उत्तरांमध्ये समजून घ्या… १. आयुष्यात किती वेळा SRY चाचणी करावी लागेल? फक्त एकदाच. जर Y गुणसूत्र नसेल, तर खेळाडू महिला श्रेणीतील सर्व जागतिक क्रमवारीतील स्पर्धांमध्ये भाग घेऊ शकेल. २. चाचणी निकाल मिळण्यासाठी किती वेळ लागतो? नमुना सादर केल्यानंतर १ ते २ आठवडे लागू शकतात. ३. चाचणी कोण घेईल? २०२५ च्या जागतिक अजिंक्यपद स्पर्धेसाठी, प्रत्येक देशाचे राष्ट्रीय महासंघ त्यांच्या खेळाडूंसाठी चाचण्या घेईल. भारतीय खेळाडूंसाठी, भारतीय अ‍ॅथलेटिक्स असोसिएशन या चाचण्या घेईल. यामध्ये, जागतिक अ‍ॅथलेटिक्स प्रत्येक चाचणीसाठी १०० अमेरिकन डॉलर्सपर्यंत मदत करेल. ४. SRY चाचणी किती अचूक आहे? ही चाचणी अतिशय अचूक आणि वैज्ञानिकदृष्ट्या विश्वासार्ह आहे, विशेषतः जेव्हा योग्य प्रयोगशाळेतील तंत्रे वापरली जातात. ५. चाचणी दरम्यान खेळाडू स्पर्धा करू शकतात का? नाही. महिला गटात सहभागी होण्याची पात्रता १ सप्टेंबर २०२५ पर्यंत पूर्ण करणे आवश्यक आहे. ६. गोपनीयता कशी सुनिश्चित केली जाईल? चाचणी निकाल फक्त खेळाडूद्वारेच ठेवले जातील आणि खेळाडूच्या परवानगीने केवळ जागतिक अ‍ॅथलेटिक्स मेडिकल मॅनेजरद्वारे एन्क्रिप्टेड प्लॅटफॉर्मवर पाहिले जाऊ शकतात. ७. जर खेळाडू चाचणी निकालाशी असहमत असेल तर काय? तो परीक्षकाला पुन्हा चाचणीसाठी विचारू शकतो किंवा क्रीडा लवाद न्यायालयात अपील करू शकतो. ८. ही चाचणी मानवी हक्कांच्या मानकांची पूर्तता करते का? महिलांचा निष्पक्षता आणि समावेश राखण्यासाठी व्यापक सल्लामसलत केल्यानंतर वर्ल्ड अ‍ॅथलेटिक्सने ही चाचणी लागू केली आहे. ९. जर SRY चाचणी पॉझिटिव्ह आली तर काय? याचा अर्थ असा होऊ शकतो की खेळाडू XY गुणसूत्रांसह ट्रान्सजेंडर आहे किंवा DSD स्थिती असलेली व्यक्ती आहे. पुष्टी करण्यासाठी पुढील चाचण्या केल्या जातील. फक्त CAIS दर्जा असलेल्यांनाच महिला श्रेणीमध्ये सहभागी होण्याची परवानगी दिली जाऊ शकते. १०. जर एखाद्या खेळाडूने SRY चाचणी केली नाही तर काय? ते जागतिक क्रमवारीतील स्पर्धांमध्ये भाग घेऊ शकणार नाहीत, परंतु ते नॉन-रँकिंग किंवा इतर श्रेणींमध्ये खेळू शकतात.
