मनमोहन सिंग यांच्या पाकिस्तानातील वडिलोपार्जित गावात शोकसभा:आजही जतन करून ठेवल्या आहेत त्यांच्या आठवणी, लोक त्यांना मोहना म्हणायचे

देशाचे माजी पंतप्रधान डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या निधनामुळे संपूर्ण भारतामध्ये शोककळा पसरली आहे. यासोबतच पाकिस्तानातील पंजाब प्रांतातील चकवाल जिल्ह्यात असलेल्या गाह या त्यांच्या मूळ गावातील लोकांनाही डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या निधनाने दु:ख झाले आहे. गावातील लोकांचे म्हणणे आहे की, जणू काही आमच्या कुटुंबातील सदस्यच आमच्यापासून दूर गेला आहे. गाह गावाचे काही व्हिडिओ भारतात पाठवले होते. ज्यामध्ये गावातील लोकांच्या वतीने डॉ. मनमोहन सिंग यांच्यासाठी शोक सभेचे आयोजन करण्यात आले होते. गावातील रहिवासी अल्ताफ हुसेन यांनी सांगितले की, मनमोहन सिंग यांच्या निधनाबद्दल शोक व्यक्त करण्यासाठी स्थानिक लोकांच्या एका गटाने शोकसभेचे आयोजन केले होते. मनमोहन सिंग ज्या शाळेत चौथीपर्यंत शिकले त्याच शाळेत हुसैन हे शिक्षक आहेत. पंतप्रधान असताना डॉ. मनमोहन सिंग यांनी गावांसाठी अनेक कामे केली. ते ज्या शाळेत शिकले त्या शाळेत सोलर सिस्टीम बसवली. भारतीय अभियंते पाठवून त्यांनी हे काम करून घेतले. एवढेच नाही तर गावात लावलेले सौर दिवेही त्यांचे योगदान आहे. त्यांचे वडील कापड व्यावसायिक होते डॉ. मनमोहन सिंग यांचे वडील गुरुमुख सिंग हे कापड व्यावसायिक होते आणि त्यांची आई अमृत कौर गृहिणी होत्या. त्यांचे बालपण पाकिस्तानातील गाह गावात गेले आणि त्यांचे मित्र त्यांना ‘मोहना’ म्हणत. गाह गाव इस्लामाबादच्या नैऋत्य-पश्चिमेस सुमारे 100 किलोमीटर अंतरावर आहे. डॉ. सिंग यांच्या जन्माच्या वेळी हे गाव झेलम जिल्ह्याचा भाग होते, परंतु 1986 मध्ये ते चकवाल जिल्ह्यात समाविष्ट करण्यात आले. दुसऱ्या वर्गाचे रिपोर्ट कार्ड शाळेत ठेवले आहे डॉ. मनमोहन सिंग यांचे प्रारंभिक शिक्षण गाह गावातील अत्यंत प्रतिष्ठित शाळेतून झाले. आजही त्यांचा रोल नंबर शाळेच्या रजिस्टरमध्ये 187 असा आहे आणि प्रवेशाची तारीख 17 एप्रिल 1937 आहे. त्यांची जन्मतारीख 4 फेब्रुवारी 1932 आणि जात ‘कोहली’ अशी नोंद आहे. त्यांचे द्वितीय श्रेणीचे रिपोर्ट कार्ड संरचित ठेवण्यात आले आहे. डॉ. मनमोहन कधीच गावी गेले नाहीत गाह गावातील लोकांचे म्हणणे आहे की, डॉ. मनमोहन सिंग त्यांच्या हयातीत गावाला भेट देऊ शकले नाहीत, पण आता ते नसल्यामुळे त्यांच्या कुटुंबातील सदस्याने या गावाला भेट द्यावी अशी प्रत्येकाची इच्छा आहे. मनमोहन सिंग यांच्या काही वर्गमित्रांनी, जे आता राहिले नाहीत, त्यांनी 2004 मध्ये पंतप्रधान झाल्याबद्दल आनंद व्यक्त केला होता. त्यांच्या वर्गमित्रांची कुटुंबे अजूनही गावात राहतात आणि मनमोहन सिंग यांच्याशी असलेल्या त्यांच्या जुन्या नातेसंबंधाचा त्यांना अभिमान आहे. डॉ. मनमोहन सिंग यांच्या गावातील काही छायाचित्रे-