हिवाळ्यात आजारांपासून स्वतःचा बचाव कसा करावा:तुमच्या आहारात गरम पदार्थांचा समावेश करा, डॉक्टरांचे 11 महत्त्वाचे सल्ले

हिवाळा ऋतू सुरू झाला आहे. काही दिवसात खूप थंडी पडेल. हिवाळा हा अनेकांचा आवडता ऋतू आहे. मात्र या ऋतूत आरोग्याबाबत थोडे अधिक सावध राहण्याची गरज आहे. हिवाळ्यात कमी सूर्यप्रकाशामुळे शरीरात व्हिटॅमिन डीची कमतरता असते. यामुळे रोगप्रतिकारक शक्ती प्रभावित होते आणि अनेक प्रकारचे आजार आपल्यावर होऊ शकतात. याशिवाय व्हायरस आणि बॅक्टेरियासाठी हिवाळा अनुकूल असतो. या हंगामात ते अधिक सक्रिय होतात. अशा परिस्थितीत कधी कधी थोडीसा निष्काळजीपणाही महागात पडू शकतो. त्यामुळे आज कामाच्या बातमीत आपण थंडीच्या मोसमात निरोगी राहण्यासाठी काय करावे याबद्दल बोलणार आहोत. तुम्ही हे देखील शिकाल की- तज्ज्ञ- डॉ. बॉबी दिवाण, वरिष्ठ फिजिशियन, दिल्ली प्रश्न- हिवाळ्यात आजारांचा धोका का वाढतो? उत्तर- हिवाळ्यात दिवस लहान आणि रात्र मोठी असते. यामुळे शरीरातील नैसर्गिक प्रक्रियांवर परिणाम होतो आणि थकवा येतो. सूर्यप्रकाशाच्या कमतरतेमुळे, शरीरात अधिक मेलाटोनिन हार्मोन तयार होतो, ज्यामुळे झोप येते आणि शरीर सुस्त राहते. हिवाळ्यात कोरड्या हवेमुळे लोकांची श्वसन आणि रोगप्रतिकारक शक्ती कमकुवत होते. त्यामुळे सर्दी, फ्लू, खोकला आणि पचनाच्या समस्या सामान्य आहेत. लोक बहुतेक हिवाळ्यात घरातच राहतात. त्यामुळे संसर्ग पसरण्याचा धोकाही वाढतो. प्रश्न- हिवाळ्यात आरोग्याच्या कोणत्या समस्या उद्भवू शकतात? उत्तर- हिवाळ्यात तापमानात घट झाल्यामुळे सर्दी, फ्लू आणि इतर संसर्गजन्य रोगांचा धोका वाढतो. त्यामुळे स्नायू दुखणे, थंडी वाजणे, डोकेदुखी, नाक वाहणे, घसा खवखवणे, श्वास घेण्यास त्रास होणे यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. याशिवाय हिवाळ्यात हृदयाच्या नसांमध्ये रक्त जमा होण्यास सुरुवात होते. त्यामुळे हृदयातील रक्ताभिसरण नीट होत नाही. त्यामुळेच हिवाळ्यात हृदयविकाराच्या झटक्याचे प्रमाण वाढते. याशिवाय हिवाळ्यात होणारे काही सामान्य आजार पुढीलप्रमाणे आहेत. सर्दी: हिवाळ्यात होणारा सर्वात सामान्य आजार म्हणजे सर्दी. हे व्हायरसमुळे होते. यामुळे सर्दी, खोकला आणि घसा खवखवणे यासारखी लक्षणे दिसू शकतात. फ्लू (इन्फ्लुएंझा): फ्लू देखील व्हायरसमुळे होतो. त्यामुळे ताप, अंगदुखी आणि थकवा यासारखी लक्षणे दिसू शकतात. ब्राँकायटिस (कफ जमा होणे): हे श्वसन संक्रमण आहे. यामुळे श्लेष्मासह खोकला, छातीत दुखणे आणि श्वास घेण्यास त्रास होऊ शकतो. घसा खवखवणे: थंडीमध्ये घसा खवखवणे सामान्य आहे. सर्दी किंवा फ्लू सारख्या विषाणूजन्य संसर्गामुळे वेदना होतात. बहुतेक प्रकरणांमध्ये, घसा खवखवणे एका आठवड्यात बरे होते. थंडी जाणवणे : कोणालाही थंडी जाणवू शकते. स्नायू दुखणे, खोकला, ताप, पोटदुखी किंवा वारंवार लघवी होणे यासारख्या समस्या असू शकतात. विषाणूजन्य गॅस्ट्रोएन्टेरिटिस: या संसर्गजन्य विषाणूला ‘पोटाचा फ्लू’ म्हणतात. त्यामुळे उलट्या, जुलाब आणि पोटाशी संबंधित समस्या उद्भवू शकतात. प्रश्न- हिवाळ्यात आजारांपासून दूर राहण्यासाठी कोणती खबरदारी घ्यावी? उत्तर- हिवाळ्यात आजारांपासून दूर राहण्यासाठी काही गोष्टी लक्षात ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे. उदाहरणार्थ, सर्दी आणि खोकला असलेल्या लोकांपासून योग्य अंतर ठेवा. शिंकताना किंवा खोकताना तोंड झाकण्याची खात्री करा. याशिवाय इतर काही गोष्टी लक्षात ठेवणे गरजेचे आहे. थंडीच्या हंगामात ही 11 कामे आवश्यक करा- प्रश्न- सर्दी टाळण्यासाठी सर्वात महत्त्वाची गोष्ट कोणती? उत्तर- यासाठी तीन गोष्टींकडे विशेष लक्ष देणे आवश्यक आहे. खाली दिलेल्या मुद्द्यांद्वारे समजून घ्या- शरीर उबदार ठेवा थंडीत शरीराला उबदार ठेवणे खूप गरजेचे असते. यासाठी बाहेर जास्त फिरणे टाळा आणि कोमट पाणी प्या. जर सूर्य बाहेर आला तर सूर्यप्रकाश घ्या आणि शारीरिकदृष्ट्या सक्रिय व्हा. नेहमी इनर घाला, जेणेकरून शरीर आतून उबदार राहील. बाहेरही उबदार व लोकरीचे कपडे घाला. हे थंड वाऱ्यापासून संरक्षण करण्यास मदत करते. घर उबदार ठेवणे आवश्यक आहे थंडी टाळण्यासाठी, आपण जिथे राहतो ती जागा उबदार ठेवणे आवश्यक आहे. यासाठी तुम्ही तुमच्या खोलीत रूम हीटर किंवा ब्लोअर वापरू शकता. याशिवाय तुमच्या घराचे दरवाजे आणि खिडक्या पूर्णपणे बंद ठेवा, जेणेकरून थंड हवा आत येऊ नये. अन्नामध्ये अशा गोष्टी खाव्यात, ज्यामुळे शरीराला उब मिळेल ज्येष्ठ आहारतज्ज्ञ डॉ. पूनम तिवारी सांगतात की, थंडीपासून बचाव करण्यासाठी शरीर जितके बाहेरून उबदार ठेवण्याची गरज आहे, जितकेच आतूनही उबदार ठेवण्याची गरज आहे. यासाठी आतून उब देणाऱ्या गोष्टींचा आहारात समावेश करा. मात्र, काहीही खाण्यापूर्वी त्याचे प्रमाण लक्षात ठेवा. थंडीपासून वाचण्यासाठी उष्णता असलेल्या गोष्टी खाणे खूप फायदेशीर आहे. हे आपल्याला आतून उबदार ठेवतात आणि थंडीपासून संरक्षण करण्यास देखील मदत करतात. थंडीत हे पदार्थ खा-
गुळ- सर्दी-खोकला यांसाठी फायदेशीर आहे.
सहद- व्हिटॅमिन, मिनरल्स आणि अँटीऑक्सिडंटचा खजाना आहे.
तूप- शरीराला उब आणि ऊर्जा देते.
आद्रक- अँटी-इंफ्लेमेटरी गुण, जे थंडीत जॉइंट पेनपासून आराम देतात.
ज्वारी, बाजरी, राई- फायबर, लोह याने भरपूर असतात. जे शरीराला उबदार ठेवण्यास मदत करते. प्रश्न- हिवाळ्यात आजारांपासून दूर राहण्यासाठी कोणत्या लोकांना जास्त काळजी घ्यावी लागते? उत्तर- थंडीत प्रत्येकाने काळजी घेणे गरजेचे असले तरी काहींनी विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. यामध्ये लहान मुले, गर्भवती महिला आणि वृद्धांचा समावेश आहे. प्रश्न- हिवाळ्यात हर्बल टी पिणे कितपत फायदेशीर आहे? उत्तर- हिवाळ्यात हर्बल टी पिणे खूप फायदेशीर आहे. हर्बल चहामध्ये काही गोष्टी जोडल्या जातात, ज्यामुळे हिवाळ्यात शरीर उबदार राहण्यास मदत होते. जसे की तुळस, आले आणि लिंबू. यामध्ये रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत करणारे गुणधर्म आहेत, जे सर्दीपासून संरक्षण करण्यास उपयुक्त आहेत. प्रश्न- हिवाळ्यात बाहेर शारीरिक हालचाल करावी का? उत्तर : नाही, हिवाळ्यात बहुतेक वेळा घरात राहण्याचा प्रयत्न केला पाहिजे. शक्य असल्यास, कुटुंबासह इनडोअर गेम खेळा, जेणेकरून शरीरात ऊर्जा टिकून राहते आणि एखाद्याला सुस्तपणा जाणवत नाही.