मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड रद्द करणे का आवश्यक आहे?:6 कारणे, रद्द करताना घ्या या 7 खबरदारी, ही 5 कागदपत्रे आवश्यक आहेत

आयकर विभागाच्या मते, ३१ मार्च २०२४ पर्यंत देशातील ७४.६७ कोटींहून अधिक लोकांना परमनंट अकाउंट नंबर (पॅन) जारी करण्यात आला आहे. पॅन कार्ड हे एक महत्त्वाचे दस्तऐवज आहे, ज्यामध्ये अनेक महत्त्वाची माहिती नोंदवली जाते. नोकरी करण्यापासून ते आयकर रिटर्न भरणे, बँकिंग व्यवहार, शेअर बाजारात गुंतवणूक करणे किंवा म्युच्युअल फंड अशा अनेक वित्त संबंधित कामांसाठी याची आवश्यकता असते. पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का की एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर त्याच्या पॅन कार्डचे काय होते? ते आपोआप निष्क्रिय होते का की त्यासाठी काही विशेष प्रक्रिया आहे? तथापि, एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर त्याचे पॅन कार्ड रद्द करण्याचे कोणतेही कायदेशीर बंधन नाही. पण तसे न केल्यास भविष्यात त्रास होऊ शकतो. इतकेच नाही तर मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड वापरल्याबद्दल कायदेशीर कारवाई देखील केली जाऊ शकते. त्यामुळे मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड लवकरात लवकर रद्द करणे चांगले. तर, आज या कामाच्या बातमीत, आपण मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड रद्द करण्याच्या प्रक्रियेबद्दल तपशीलवार बोलू. तुम्हाला हे देखील कळेल की- तज्ज्ञ: आलोक राय, चार्टर्ड अकाउंटंट, नवी दिल्ली प्रश्न: एखाद्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर त्याचे पॅन कार्ड रद्द करणे का आवश्यक आहे? उत्तर: सर्वप्रथम, हे जाणून घ्या की मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड औपचारिकपणे रद्द होईपर्यंत ते वैध राहते. अशा परिस्थितीत, भविष्यात कोणताही त्रास टाळण्यासाठी, मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड रद्द करणे आवश्यक आहे. असे न केल्यास, एखाद्या व्यक्तीचे पॅन कार्ड बँक खाते उघडणे, कर्ज घेणे किंवा चुकीचा परतावा घेणे अशा अनेक चुकीच्या कारणांसाठी वापरले जाऊ शकते. येथे लक्षात ठेवण्याचा मुद्दा असा आहे की, पॅन कार्ड रद्द करण्यापूर्वी, मृत व्यक्तीचे कर संबंधित काम पूर्ण करण्यासाठी आणि शेवटचे रिटर्न दाखल करण्यासाठी कार्डवर कायदेशीर वारस जोडणे आवश्यक आहे. मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड रद्द केल्याने त्याची आर्थिक ओळख योग्यरित्या आणि सुरक्षितपणे बंद होते. मृत्यूनंतर पॅन कार्ड रद्द करणे का आवश्यक आहे, ते खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून समजून घ्या- प्रश्न: मृत्यू व्यतिरिक्त, इतर कोणत्या परिस्थितीत पॅन कार्ड रद्द करावे? उत्तर: मृत्यू व्यतिरिक्त, इतर काही परिस्थितींमध्ये देखील पॅन कार्ड रद्द केले जाऊ शकते. जसे की- याशिवाय, जर कोणतीही कंपनी, एलएलपी (मर्यादित दायित्व भागीदारी) किंवा भागीदारी फर्म बंद होत असेल तर तिचा मालक किंवा इतर अधिकृत व्यक्ती त्या कंपनी किंवा फर्मचे पॅन कार्ड रद्द करण्यासाठी अर्ज करू शकते. प्रश्न: मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड रद्द करण्यासाठी कोणती कागदपत्रे आवश्यक आहेत? उत्तर: यासाठी मृताच्या वारसाकडे काही कागदपत्रे असणे आवश्यक आहे. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न: मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड रद्द करण्याची प्रक्रिया काय आहे? उत्तर: मृत व्यक्तीच्या कुटुंबातील कोणताही सदस्य त्याचे पॅन कार्ड रद्द करू शकतो. यासाठी, सर्वप्रथम तुम्हाला तुमच्या क्षेत्रातील आयकर विभागाच्या कर निर्धारण अधिकाऱ्याला (AO) एक औपचारिक पत्र लिहावे लागेल. या पत्रात मृत व्यक्तीचे पूर्ण नाव आणि पॅन क्रमांक, त्याची मृत्यु तारीख आणि पॅन कार्ड रद्द करण्याची विनंती लिहा. यासोबतच, त्या पत्रावरील कायदेशीर वारस किंवा प्रतिनिधीची स्वाक्षरी, त्याची माहिती आणि मृत व्यक्तीशी असलेले त्याचे नाते देखील नमूद करा. पत्र तयार केल्यानंतर, सर्व आवश्यक कागदपत्रे त्यात जोडा आणि ते AO ला वैयक्तिकरित्या द्या किंवा नोंदणीकृत पोस्टाने पाठवा. मृत व्यक्तीचे पॅन कार्ड कायदेशीररित्या रद्द करण्याचा हा योग्य मार्ग आहे. प्रश्न: योग्य मूल्यांकन अधिकारी (AO) कसा ओळखता येईल? उत्तर: प्रत्येक पॅन कार्डसाठी एक मूल्यांकन अधिकारी (AO) नियुक्त केला जातो. पॅन कार्डधारक कुठे राहतो किंवा तो किती कमावतो यावर ते अवलंबून असते. जर तुम्हाला मृत व्यक्तीच्या पॅन कार्डसाठी कोणता अधिकारी जबाबदार आहे हे जाणून घ्यायचे असेल, तर तुम्ही आयकर विभागाच्या वेबसाइटवरील “नो युवर एओ” नावाची सुविधा वापरू शकता. एकदा तुम्हाला योग्य AO माहित झाला की, तुम्ही तुमचे पत्र आणि कागदपत्रे त्याच्या ऑफिसच्या पत्त्यावर पाठवू शकता. प्रश्न: पॅन कार्ड रद्द करण्याचा दुसरा कोणता मार्ग आहे का? उत्तर: चार्टर्ड अकाउंटंट आलोक राय म्हणतात की हो, फॉर्म ४९अ भरून पॅन कार्ड रद्द करता येते. हा फॉर्म नॅशनल सिक्युरिटीज डिपॉझिटरी लिमिटेड (NSDL) च्या वेबसाइटवरून डाउनलोड करता येईल. फॉर्ममध्ये जिथे पॅन रद्द करण्याबद्दल लिहिले आहे त्या ठिकाणी खूण करा आणि मृत व्यक्तीचे पॅन तपशील भरा. सर्व आवश्यक कागदपत्रे (मृत्यू प्रमाणपत्र आणि ओळखीचा पुरावा) जोडा आणि लिफाफ्यावर “पॅन रद्द करण्यासाठी अर्ज – मृत” असे लिहा. हा भरलेला फॉर्म जवळच्या NSDL पॅन सेवा केंद्रात सबमिट करा किंवा NSDL मुख्य कार्यालयात पाठवा. सर्व कागदपत्रे तपासल्यानंतर पॅन कार्ड रद्द केले जाईल. कधीकधी औपचारिक पुष्टीकरण नसते, म्हणून स्थिती तपासण्यासाठी संबंधित सेवा केंद्र किंवा मूल्यांकन अधिकाऱ्याशी संपर्क साधा. प्रश्न: पॅन कार्ड रद्द करण्यापूर्वी कोणत्या महत्त्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत? उत्तर: यासाठी, सर्वप्रथम सर्व आवश्यक कागदपत्रे तयार ठेवा. यासोबतच, इतर काही गोष्टी देखील लक्षात ठेवा. खाली दिलेल्या ग्राफिकवरून हे समजून घ्या- प्रश्न- कागदपत्रे सादर केल्यानंतर काय होईल? उत्तर- विनंती सबमिट केल्यानंतर, मूल्यांकन अधिकारी कागदपत्रे तपासतील आणि पॅन कार्ड रद्द करतील. तुम्ही AO च्या कार्यालयात फोन करून किंवा भेट देऊन त्याची स्थिती तपासू शकता. प्रश्न: पॅन कार्ड रद्द करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत? उत्तर: लक्षात ठेवा की ई-फायलिंग पोर्टलवर पॅन कार्ड रद्द करण्याची कोणतीही सुविधा नाही. म्हणून, हे काम फक्त AO द्वारे किंवा NSDL च्या भौतिक अनुप्रयोग पद्धतीद्वारे केले जाते. जर मृत व्यक्तीकडे कोणताही कर देय असेल किंवा परतावा मिळणार असेल, तर कायदेशीर वारसाने आयकर पोर्टलवर प्रतिनिधी करदाता व्हावे. यामुळे मृत व्यक्तीची सर्व खाती बंद करण्यास आणि अंतिम रिटर्न योग्यरित्या भरण्यास मदत होईल. प्रश्न: पॅन कार्ड रद्द केल्यानंतर, ते निष्क्रिय होण्यासाठी किती वेळ लागतो? उत्तर: फॉर्म किंवा पत्र सबमिट केल्यानंतर, पॅन कार्ड रद्द करण्याची प्रक्रिया १०-१५ दिवस लागू शकते. बऱ्याच वेळा, पॅन रद्द करण्याची विनंती स्वीकारल्यानंतर, नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर एक पुष्टीकरण संदेश देखील येतो.