लष्कराने म्हटले- 1971च्या युद्धाचा फोटो हटवला नाही:अधिकाधिक लोकांना पाहता यावा म्हणून तो आर्मी चीफ लाउंजमधून माणेकशॉ सेंटरमध्ये हलवला

लष्करप्रमुखांच्या विश्रामगृहात पाकिस्तानी लष्कराच्या आत्मसमर्पणाच्या चित्राबाबत लष्कराचे वक्तव्य आले आहे. लष्कराने आपल्या X हँडलवर म्हटले आहे की, 1971च्या युद्धाचा फोटो काढला गेला नाही. अधिकाधिक लोकांना ते पाहता यावे यासाठी ते मुद्दाम दिल्लीतील माणेकशॉ सेंटरमध्ये हलवण्यात आले आहे. खरं तर, 1971 मध्ये पाकिस्तानी लष्कराच्या आत्मसमर्पणाचे चित्रण करणारे पेंटिंग लष्करप्रमुखांच्या विश्रामगृहात नवीन कलाकृतीने बदलण्यात आले आहे. हे लडाखमधील पँगॉन्ग त्सो, महाभारत-प्रेरित थीम आणि आधुनिक युद्धाचे चित्रण करते, कदाचित चीनच्या उत्तर सीमेवर भारताचे वाढणारे धोरणात्मक लक्ष प्रतिबिंबित करते. बांगलादेश मुक्तिसंग्रामात पाकिस्तानी लष्कराच्या आत्मसमर्पणाचे छायाचित्र काढून टाकण्याचे प्रकरण संसदेत पोहोचले होते. विरोधी पक्षनेते राहुल गांधी आणि काँग्रेस खासदार प्रियांका गांधी यांनी लोकसभेत प्रश्न उपस्थित केला. दोघांनी सरकारवर भारताचा लष्करी इतिहास आणि इंदिरा गांधींच्या नेतृत्वाखालील सरकारचा वारसा कमी केल्याचा आरोप केला. कोणता फोटो हटवण्यावरून वाद होत आहे हे छायाचित्र 16 डिसेंबर 1971चे आहे. ढाका येथील रेसकोर्सवर घेण्यात आले. छायाचित्रात पाकिस्तानचे लेफ्टनंट जनरल ए.ए.के. नियाझी आणि भारताच्या ईस्टर्न थिएटरचे कमांडर लेफ्टनंट जनरल जगजीत सिंग अरोरा दिसत आहेत. नियाजींच्या समोरच्या टेबलावर एक कागदपत्र आहे, ज्यावर ते स्वाक्षरी करताना दिसत आहेत. भारतीय लष्करातील इतर अनेक अधिकारीही त्यांच्या मागे उभे आहेत. हा तोच ऐतिहासिक क्षण होता, ज्यानंतर लेफ्टनंट जनरल नियाझी यांनी कमरेवरची पिस्तूल जगजीत सिंग यांच्याकडे सोपवली आणि 93 हजार पाकिस्तानी सैनिकांसह जगातील सर्वात मोठी शरणागती पत्करली. लष्कराने म्हटले- आता आणखी लोकांना आमच्या सर्वात मोठ्या विजयाचा पुरावा दिसेल लष्कराने एका पोस्टवर लिहिले आहे की, मोठ्या संख्येने अभ्यागतांना फायदा होईल कारण या ठिकाणी भारत आणि परदेशातील विविध अभ्यागत आणि मान्यवर मोठ्या संख्येने येतात. आता पाकिस्तानच्या आत्मसमर्पणाच्या छायाचित्राची जागा नव्या कलाकृतींनी घेतली आहे ही कलाकृती लेफ्टनंट कर्नल थॉमस जेकब यांनी तयार केली आहे. त्याला ‘कर्मक्षेत्र’ असे नाव देण्यात आले आहे. पेंटिंगमध्ये प्राचीन भारताच्या तत्त्वांसह आधुनिक सैन्याचे चित्रण करण्यात आले आहे. यात कृष्ण-अर्जुन, गरुड, चाणक्य, जल-थल आणि हवाई दलांचे समन्वय, महाभारत युद्ध, ड्रोन, पाणबुड्या यांचाही समावेश आहे. छायाचित्रांच्या देवाणघेवाणीमागे एक खोल संदेश दडलेला असल्याचे संरक्षण तज्ज्ञांचे मत आहे. भारतीय लष्कराचे सामर्थ्य आणि शत्रूला गुडघ्यावर आणण्याची क्षमता आत्मसमर्पण चित्रातून दाखवण्यात आली. आता ‘कर्मक्षेत्र’ या पेंटिंगच्या माध्यमातून भारतीय लष्कर चीनला संदेश देत आहे की, चाणक्याची रणनीती आणि गीतेचे धडे असलेले तत्त्वज्ञान भारत स्वीकारत आहे.