ब्लॉक केलेल्या क्रेडिट कार्डद्वारे फसवणूक:हे 3 नंबर हाइड करा, तज्ज्ञांनी सांगितल्या क्रेडिट कार्डच्या सुरक्षिततेसाठीच्या 8 टिप्स

गोरखपूर , उत्तर प्रदेश येथून सायबर फसवणुकीची धक्कादायक घटना समोर आली असून, ब्लॉक क्रेडिट कार्डवरून 19,960 रुपयांची फसवणूक करण्यात आली आहे. पोलिसांना दिलेल्या तक्रारीत पीडितेने सांगितले की, त्याने स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI) मधून 20,000 रुपयांची मर्यादा असलेले क्रेडिट कार्ड बनवले होते. 26 ऑक्टोबर रोजी त्यांचा फोन आला. फोन करणाऱ्याने स्वतःची ओळख बँक कर्मचारी म्हणून करून दिली आणि सांगितले, ‘तुमचे क्रेडिट कार्ड आंतरराष्ट्रीय स्तराचे आहे, तर तुम्ही ते राष्ट्रीय स्तरावर वापरता. यामुळे तुमच्या कार्डवर शुल्क आकारले जात आहे. हे शुल्क काढून टाकण्यासाठी कॉलरने क्रेडिट कार्ड तपशील मागितला. यानंतर पीडितेच्या खात्यातून 19,960 रुपये कापण्यात आले. पीडितेने बँकेशी संपर्क साधून या प्रकरणाची तक्रार केली. बँकेने यावर तातडीने कारवाई करत कापलेले पैसे परत केले. यानंतर पीडित तरुणाने त्याचे कार्ड ब्लॉक केले, मात्र काही दिवसांनी पुन्हा गुंडांनी त्याच्या क्रेडिट कार्डमधून पैसे काढून घेतले. यानंतर पीडितेने याप्रकरणी पोलिसांत तक्रार केली. अशा परिस्थितीत ब्लॉक केलेल्या क्रेडिट कार्डमधून पैसे कसे कापले जाऊ शकतात, असा प्रश्न उपस्थित होतो. चला तर मग, आजच्या कामाच्या बातमीत या प्रश्नाचे उत्तर जाणून घेऊया. आम्ही याबद्दल देखील बोलू – तज्ञ: राहुल मिश्रा, सायबर सुरक्षा सल्लागार, उत्तर प्रदेश पोलिस प्रश्न- क्रेडिट कार्ड म्हणजे काय?
उत्तर- क्रेडिट कार्ड हे पेमेंट कार्ड आहे, जे सहसा बँकेद्वारे जारी केले जाते. त्यात एक निश्चित रक्कम असते, जी वापरकर्ता कोणतीही वस्तू खरेदी करण्यासाठी वापरू शकतो. ही रक्कम ठराविक वेळेत भरावी लागते. क्रेडिट कार्डमध्ये खर्चाची मर्यादा देखील असते, जी अनेक पॅरामीटर्सवर ठरवली जाते. ते वाढवता किंवा कमी देखील केले जाऊ शकते. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) च्या मते, मार्च 2024 पर्यंत भारतात 10 कोटीहून अधिक क्रेडिट कार्ड वापरकर्ते होते. यापैकी 5 बँकांचा बाजारातील 75% हिस्सा होता. ही संख्या सातत्याने वाढत आहे. प्रश्न- ब्लॉक केलेल्या क्रेडिट कार्डवरून पैसे ट्रान्सफर करता येतात का?
उत्तर- सायबर एक्सपर्ट राहुल मिश्रा सांगतात की क्रेडिट कार्ड ब्लॉक केल्यानंतर त्याद्वारे पैशांचे व्यवहार करता येत नाहीत. अनेकवेळा बँकेकडे तक्रार केल्यानंतर, वापरकर्त्यांना असे वाटते की त्यांचे कार्ड ब्लॉक झाले आहे, परंतु काही कारणास्तव ते ब्लॉक होत नाही. यामुळे फसवणूक होण्याचा धोका आहे. प्रश्न- क्रेडिट कार्डद्वारे कोणत्या प्रकारचे घोटाळे होऊ शकतात?
उत्तर- क्रेडिट कार्डद्वारे घोटाळे होण्याचे मुख्य कारण म्हणजे क्रेडिट कार्ड नंबर, कार्ड व्हेरिफिकेशन व्हॅल्यू (CVV) आणि एक्सपायरी डेटची चोरी आहे. जर कोणाकडे तुमच्या कार्डची ही तीन माहिती असेल, तर तो तुमची फसवणूक करू शकतो. यासाठी, स्कॅमर कोणत्याही आंतरराष्ट्रीय गेटवेचा वापर करून तुमच्या क्रेडिट कार्डने ऑनलाइन शॉपिंग करू शकतात. इंटरनॅशनल गेटवे हे ऑनलाइन पेमेंटचे साधन आहे, ज्यामध्ये पेमेंटसाठी ओटीपीची आवश्यक नाही. यासाठी फक्त क्रेडिट कार्डचे तपशील पुरेसे आहेत. हे एका उदाहरणाने समजून घ्या-
समजा एखाद्याचे अमेरिकेचे गेटवे आहे आणि त्याच्याकडे भारताचे क्रेडिट कार्ड आहे. अशा परिस्थितीत, त्या कार्डने खरेदी करण्यासाठी फक्त कार्ड क्रमांक, CVV आणि कालबाह्यता तारीख पुरेशी आहे. यासाठी क्रेडिट कार्डशी लिंक केलेल्या मोबाइल नंबरचा ओटीपी आवश्यक नाही. प्रश्न- क्रेडिट कार्ड सुरक्षित ठेवण्यासाठी काय करावे?
उत्तर- जेव्हा तुम्ही शॉपिंग मॉल, पेट्रोल पंप यांसारख्या ठिकाणी स्वाइप करण्यासाठी तुमचे क्रेडिट कार्ड देता, तेव्हा कार्डचे तपशील चोरीचा धोका वाढतो. घोटाळेबाज हे तपशील भारताबाहेर विकू शकतात. अशी फसवणूक टाळण्यासाठी, तुमच्या क्रेडिट कार्डचा तीन अंकी CVV क्रमांक लक्षात ठेवा किंवा तो तुमच्या वैयक्तिक डायरीत नोंदवा. क्रेडिट कार्डवर लिहिलेला CVV नंबर कायम मार्करने लपवा. याद्वारे तुम्ही शॉपिंग मॉल, पेट्रोल पंप यांसारख्या ठिकाणी क्रेडिट कार्ड देताना सुरक्षित राहाल. तुमचा CVV नंबर कोणीही पाहू शकणार नाही. CVV शिवाय व्यवहार शक्य होणार नाही. याशिवाय, खालील ग्राफिकमध्ये दिलेल्या इतर काही गोष्टी देखील लक्षात ठेवा. प्रश्न- क्रेडिट कार्डच्या फसवणुकीला बळी पडल्यास काय करावे?
उत्तर- जर तुमच्या क्रेडिट कार्डवर कोणताही संशयास्पद व्यवहार झाला असेल, तर लगेच तुमच्या बँकेला कळवा. तसेच बँकेच्या कस्टमर केअर नंबरवर कॉल करून कार्ड ब्लॉक करून घ्या. याशिवाय तुमच्या जवळच्या पोलिस ठाण्यात लेखी तक्रारही करा. व्यवहारानंतर तुम्ही जितक्या लवकर तक्रार कराल तितक्या लवकर पैसे परत करता येतील, हे लक्षात ठेवा. त्यामुळे पैसे कापल्यानंतर लगेच तक्रार करा. या बाबतीत गाफील राहू नका. प्रश्न- क्रेडिट कार्ड वापरताना कोणती खबरदारी घ्यावी?
उत्तर- क्रेडिट कार्ड वापरताना कार्डधारकाने काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात. जसे-